Page 69 of 225
PDF/HTML Page 82 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 69
(kahe chhe ke) ‘vaḷī dāhyanā, baḷavāyogya padārthanā ākāre thavāthī agnine dahan-bāḷanār kahevāy chhe’ - agni, baḷavāyogya padārthane ākāre thavāthī, te agnine ‘bāḷanār’ em kahevāmān āve chhe, jāṇe ke parane bāḷato hoy! em kahevāmān āve, kahevāmān āve! topaṇ dāhyakr̥ut ashuddhatā tene nathī’ - je agni, baḷavālāyak (padārtha) rūpe thaī, tethī te baḷavālāyak padārthane kāraṇe, agni e (nā ākāre thaī, em nathī.
e agni, pote ja potānā svabhāvathī, potāne prakāshatī ane parane prakāshatī (te) pote ja pariṇame chhe agnirūpe, agnirūpe e bāḷe chhe ene ākāre e (agni) thayo, māṭe eṭalī parādhīnatā (agnine) thaī, em nathī. (tyān to) agni, pote ja pote potānā ākāre pariṇamelī chhe.
‘gneyākār thayo, e gnānākār potāno chhe.’ āvun chhe! chhe ne? (shrotāḥ) hā, jī. ‘to paṇ dāhyakr̥ut ashuddhatā tene nathī’ tevī rīte gneyākār thavāthī gneyakr̥ut ashuddhatā tene nathī’ - gnāyak, jeno jāṇak svabhāv (eṭale ke) potāne jāṇavun. ane ī bījī chījanā ākāre gnān pariṇamyun-gneyākār thayel gnān, te gnāyakabhāvane gnāyakapaṇun prasiddha chhe (eṭale) ‘jāṇanār’ chhe evun prasiddha chhe. ‘topaṇ gneyakr̥ut ashuddhatā tene nathī.’ ‘jāṇanār’ jaṇāvāyogyane ākāre thayun gnān, chhatān tene jaṇāvāyogyane kāraṇe, ī (gnānanī) paryāy thaī, em nathī.
āhā.. hā! e to gnānākārarūpe pariṇaman ja potānun (gnāyakanun) e jātanun chhe. (emān) paranun jāṇavun chhe ane parane jāṇavāno paryāy thayo ī (gnānaparyāy) potāno, potāthī thayo chhe, paravastu chhe ī rāgādi tethī ahīnyān rāg ne paranun gnān thayun, em nathī.
āhā.. hā! tyān sudhī to āvyun’ tun! (kahe chhe) ‘kāraṇ ke gneyākār avasthāmān’ - ‘je gnān chhe’ gney jaṇāy e jaṇāvālāyak padārtha, te padārthane ākāre, avasthāmān-e gneyākār avasthāmān, gnāyakapaṇe je jaṇāyo, e to gnāyakapaṇe jaṇāyo chhe, parapaṇe jaṇāyo chhe, em chhe nahīn..! āhā.. hā! jāṇavānā prakāsh kāḷe, gneyane-rāgane jāṇatān chhatān, e rāgane ākāre gnān thayun em nathī. ene kāraṇe (e ākār) nathī. e potāno svaparaprakāsh svabhāv chhe, svane prakāshe chhe ne rāgane prakāshe chhe, e svanīprakāshashaktine kāraṇe prakāshe chhe!! e rāgane kāraṇe parane prakāshe chhe (ke) gneyākār. gneyane kāraṇe ashuddhatā- parādhīnatā thaī em nathī. āhā..! āvun chhe!
nyāyanun tattva jhīṇun bahun! āhā.. hā! chhe? (kahe chhe keḥ) ‘gneyākār avasthāmān gnāyakapaṇe jaṇāyo’ joyun? tyān rāganun gnān thayun em kahevun te vyavahār chhe. e rāgasambandhīnun gnān (kahevāy te) gnānanun gnān ahīnyān potānun thayun chhe āhā... hā!
Page 70 of 225
PDF/HTML Page 83 of 238
single page version
70 shrī pravachan ratno-1
(shrotāḥ) potānun gnān kahevun e bhed thayo ne? (uttaraḥ) bhed chhe ne..! eṭalun karttā-karmapaṇun siddha karavun chhe ne..! kem ke ānhī to kartā paryāyane siddha karavī chhe. svane jāṇanārun gnānane paranun jāṇanārun gnān, e sva-paraprakāshak gnān, te ā gnāyakanun kārya chhe, karma chhe, ne ātmā teno karttā chhe. ahā..! rāg chhe.. enun gnān ānhī thayun māṭe rāg kartā chhe ne gneyākār-rāgane ākāre gnān thayun te rāganun kārya chhe, em nathī! jhīṇī vāt chhe bāpu! bahu.. āhā.. hā!
āhā.. hā.! āchārye em kahyun hatun ne..! māro ane parano moh haṇāvā māṭe hun kahīsh’ e amr̥utachandrāchārye emānthī kāḍhayun, jyān pote kāḍhayun trījā shlokamān. ke hun ā ṭīkā karun chhun temān mārī shuddhatā thajo, kemake anādinī mane ashuddhatā chhe, muni chhun-āchārya chhun paṇ hajī ashuddhatāno ansh anādino chhe e ā ṭīkānā kāḷamān-pāṭh evo chhe ke ṭīkāthī.. -paṇ, eno artha e chhe ke ṭīkānā kāḷamān mārun lakṣha dhruv dhyey upar chhe, enān joramān ashuddhatā ṭaḷajo,! , em āchārya pote kahe chhe, ke ‘hun je ā samayasār kahīsh, e mārā bhāv ane dravyashrutithī kahīsh’ ane bhāvavachan ane dravyavachanathī kahīsh. āhā..! sāmānā (sāmbhaḷanārānā) dravyavachan ane dravyashruti nathī kīdhī. (jo ke) sāmāmān to anant siddhane sthāpyā chhe, e sthāpyā chhe eṭale ke je sthāpe chhe, tene sthāpyā chhe- em kahevāmān āve chhe.
āhā.. hā! ahīnyān to kahe chhe je ā ‘vanditu savvasiddhe’ -sarva siddhone sthāpyā chhe men mārī paryāyamān, enun nām ‘vanditun savvasiddhe’! kemake dhyey je-sādhya je ātmā!! enā dhyeyanā sthāne siddha chhe, māṭe siddhane hun namaskār karun chhun, eṭale ke siddhane hun mārī paryāyamān sthāpu chhun. e mārī paryāy, pote siddhapaṇāne pāmashe! ane paryāy, siddha evī mārī thaī, te taraph jashe ja māṭe hun ene vandan karun chhun, māṭe men mārī paryāyamān ene sthāpyā chhe!
āhā..? ane shrotāo paṇ.. badhā shrotāo em nahīn (parantu) je shrotāo! jemaṇe potānī gnānanī paryāyamān anantā siddhane sthāpyā em men kahyun paṇ e (shrotā pote) sthāpe jyāre, enī ekasamayanī alpagna avasthā, ene eṇe (shrotāe) gney karīne sāmbhaḷyun, sāmbhaḷīne paryāyamān līn thaī (paryāyane ekāgra karīne) siddhane e sthāpe, eṭale ke rāgathī pr̥uthak thaīne, gnānanī paryāyamān sthāpe (arthāt) enun lakṣha, jem ‘arihantanā dravyaguṇaparyāyano jāṇanāro potāne jāṇe’ - em kahyun, em anantā siddhone jeṇe (potānī) paryāyamān sthāpyā, ene anantā siddhone paryāyamān jāṇyā!!
āhā.. hā! ekasamayanī gnānanī paryāye anantā siddhone jāṇyā!! ī to ek arihantane jāṇyā kaho ke anant arihantane jāṇyā kaho-em ek siddhane jāṇyā kaho ke anant siddhane jāṇyā kaho, badhun ek ja chhe. e anantā siddha je alpagna avasthāmān jāṇyā, anant je sarvagno chhe ene sthāpyā ānhī mārāmān, e to mārī vāt rahī (āchārye kahyun paṇ) men paramān sthāpyā (kahyun) paṇ e sthāpe tyāre (men) paramān sthāpyā em vyavahār kahevāmān āve chhe.
āhā... hā! enī alpagna dashāmān, anantā sarvagnone ‘वंदितुं’ – vande chhe eṭale ke sthāpe chhe āhā.. hā! e anantā siddhone je paryāy jāṇe-sthāpe e paryāy, vivek karīne dravya taraph ḍhaḷyā vinā rahe nahīn, āhā.. hā! āvī vātun chhe! ghaṇī gambhīr!! gāthāmān jem jem ūṇḍun jāshe ne... enān
Page 71 of 225
PDF/HTML Page 84 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 71 taḷiyān jhīṇān bahu!
evā shrotāo je chhe ke jeṇe paryāyamān anantā siddhone potāmān pote potāthī sthāpyā chhe. ‘men sthāpyā chhe’ - (em) āchārye kahyun, e to nimittathī (kathan) chhe.
āhā.. hā! evā shrotāone, siddhapaṇun potānun svarūp chhe, tenī draṣhṭi thāy chhe. ane te (svarūp) shrutakevaḷī ane kevaḷīe kahelun chhe. to ī (potāmān siddhone sthāpanār shrotā) paṇ shrutakevaḷī thashe ja, shrutakevaḷī eṭale samakitī! jeṇe anantā siddhone potānī alpagna paryāyamān sthāpyā chhe..!! are, bāpu! e kāī vāt chhe!
āhā..! jeno paryāy alpagna-ek samayano (anubhavamān) bhale asaṅkhya samay thāy-anantā siddhonun gnān kare ane paryāyamān sthāpe ke rākhe! (eṭale ke) jenī paryāyamān anantā siddho rahe āhā.. hā! evun jeṇe pote karyun, evā shrotā (ahīnyān) līdhā chhe. āhā.. hā.. hā..! bākī to ām... anantavār bhagavān (arihantadev) pāse gayo ne vāt- (divyadhvanimān) sāmbhaḷyun chhe, anantavār gayo! ām anantavār bhagavān pāse to sāmbhaḷyun chhe! paṇ, je shrotā, potānī ekasamayanī alpagnaavasthā hovā chhatān.. anantā sarvagno-siddhone alpagnamān sthāpe chhe-rākhe chhe, enun lakṣha ane draṣhṭi (nij) dravya upar jashe. ane tenā lakṣhe sāmbhaḷashe e sāmbhaḷatān, tenī ashuddhatā ṭaḷī jashe. e lakṣhane kāraṇe, sāmbhaḷavānā kāraṇe nahīn. samajāṇun kāī..?
(ṭīkākār āchāryadev kahe chhe) ane māro moh paṇ ṭaḷī jashe, māro moh anādino chhe, trījā shlokamān (kaḷashamān) em kahyun ke mārāmān moh-anādinān kaluṣhit pariṇām mārāmān chhe. (अविरतम् अनुभाव्य–व्याप्ति–कल्माषिताया] āhā.. hā! āchārya chhe! sant chhe!!
āhā.. hā.! ek bāju em kahevun ke samyagdraṣhṭine rāg chhe ja nahīn, duḥkh chhe ja nahīn-ī to kaī apekṣhāe?
anantānubandhī ane mithyātvanī apekṣhāe samyagdraṣhṭine rāg ane duḥkh nathī. (parantu) āhā...! ahīnyān to āchārya pote kahe chhe, are! kundakundāchārya! ā gāthānā arthanī ṭīkān karatān (amr̥utachandrāchārya) pote kahe chhe ke mārāmān moh chhe. e moh kyārano chhe? anādino chhe. pahelī gāthāmān kahyun chhe ke māro moh anādino chhe. āhā.. hā! e ja vāt trījā kaḷashamān amr̥utachandrachārye līdhī chhe. e moh mārāmān, asthiratāno ho? samyagdarshan-gnānachāritra to chhe, muni chhe ne! ānandano anubhav chhe. tenī sāthe thoḍo rāg, anādino chhe. gayo chhe ne thayo chhe, em nathī. āhā... hā... hā! āvī rīte shrī kundakundāchāryanī gāthānī ṭīkā karanār shrīamr̥utachandrāchārya kahechhe, ke shrī kundakundāchārya ām kahevā māge chhe. paṇ prabhu! tame kyān emanā gnānamān-hr̥udayamān vayā gyā!! tame? ke bhaī.. jem vastunī sthiti chhe em ame kahīe chhīe.
āhā.. hā! potāno bhagavān arihantanā dravya-guṇ-paryāyane jāṇe!! e jāṇanāro (potānā) ātmāne jāṇe-em kahyun.
to, ā to anantā siddhanā paryāyane je jāṇe eṭale ke sthāpe. āhā.. hā! ene samyagdarshan, svanā
Page 72 of 225
PDF/HTML Page 85 of 238
single page version
72 shrī pravachan ratno-1 lakṣhe, thayā vinā rahe nahīn. ane te shrutakevaḷī eṭale samakitī. -shrutakevaḷī eṭale bār aṅg ne chaud pūrvanā visheṣh gnānavāḷo enun kāī nahīn-e shrutakevaḷī thāy, ane pachhī kevaḷī thashe! āhā.. hā.. hā! gajab vāt chhe ne..!!
lyo! ā siddhānt kahevāy, ek-ek shlokano pār āve nahīn, enī gambhīratā! santonī! digambar munio!! enī vāṇī! e vāṇīmān gambhīratā na ūṇḍapano.. pār na maḷe!!
e ahīnyān kahe chhe, ke jyāre ātmāne ame ‘gnāyak’ kahyo ane gnāyakapaṇe’ ‘gnāyak’ jaṇāyo, to ‘jāṇanārane to jāṇyo’ paṇ ‘jāṇanār’ chhe em kahevāy chhe to parane paṇ jāṇe chhe em thayun! .. ke parane jāṇe chhe bhale em kahyun; paṇ kharekhar to par chhe ene jāṇe chhe, em nathī.
par-rāgādi chhe, tene (jāṇanāro) jāṇe chhe, e rāgane laīne jāṇe chhe em nathī! paṇ ī gnānanī paryāyanun sva–paraprakāshak sāmarthya ja evun chhe pote, potāne jāṇe chhe, gnāyak bhāvaparyāyanī vāt chhe ho! dravyane to jāṇe chhe. āhā.. hā! gajab vāt chhe!! vastusvarūpachidānandaprabhu! ‘gnāyakapaṇe te jaṇāyo’ lakṣhamān āvyo, draṣhṭimān āvyo. paṇ ene ‘jāṇanāro’ kahīe chhīe te sva-paraprakāshak, to parano ‘jāṇanāro’ em āvyun? ke svane jāṇyo ane paranun jāṇavun paṇ emān āvyun?! tyāre kahe chhe ‘paranun jāṇavun emān nathī āvyun’ parasambandhīnun gnān potānun potāthī (potāne) thayun chhe. te ākāre te ‘gnāyakanun gnān’ gnānanā paryāye, gnānane jāṇyun, e jāṇavānā paryāyane eṇe jāṇyo. (arthāt par-rāgane eṇe jāṇyo nathī) āhā.. hā! samajāṇun kāī...? ākarun kām bahu bāpu! mārag evo chhe vītarāg sarvagnano! sarvagnano dharma susharṇa jāṇī, ārādhya ārādhya prabhāv āṇī;
anāth ekānt sanāth thāshe, enā vinā koī na bāhya shāshe. (shrīmadrājachandra) āhā.. hā! muni mahārāj kahe chhe mārā ane tārā mohanā nāsh māṭe, ohoho! ‘kolakarār!’ eṭalo badho prabhu! potānā mohanā nāsh māṭe to bhale tame kaho, paṇ.. shrotāne māṭe! par kahyā ne...! anantā siddhone emaṇe paranā paryāyamān sthāpyā chhe. mohanā nāsh māṭe. men sthāpyā chhe e to (munimahārāje pote) vāt karī chhe. āhā... hā! ekasayamanī alpagna paryāyamān anantā siddhone sthāpyā chhe.
(sāmbhaḷanār shrotānī) e paryāy, andar jhūkīne (ātma) dravya taraph ja jāy. eṭalī e paryāyamān (tākāt) chhe ke teṇe anant sarvagnane rākhyā, e paryāy, sarvagnasvabhāvī prabhu (ātmadravya) enī upar ja, enun lakṣha jāy. jeṇe, ekasamayanī paryāyamān, anantā sarvagnone, sthāpyā.. rākhyā.. ādaryā satkār karyo... svīkār karyo ane te ekasamayanī paryāyamān, anantā sarvagnane jāṇyā.. te samayanī paryāyane jāṇīne, e jāṇe chhe ne..!
āhā.. hā! teno ātmā gnāyakapaṇe te jaṇāṇo! paṇ ī ‘gnāyak’ chhe eṭale ke ‘jāṇanāro’ chhe em kahyun, to temān parane ‘jāṇe chhe’ evun je āve chhe to (te to) parane ākāre gnān thayun, te parane laīne thayun em nathī. dharmīne paṇ hajī rāg āve ne rāganun gnān thāy sa. sār bāramī gāthāmān kahyun chhe ne...
Page 73 of 225
PDF/HTML Page 86 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 73 (vyavahār) jāṇelo prayojanavān bhāṣhā to chārekor ek, avirodh vātane siddha kare chhe.
āhā. hā! e... ‘gnāyakapaṇāmān’ je rāg-vyavahār āvyo te jaṇāṇo te rāg chhe tene jāṇe chhe, te rāg chhe māṭe ahīnyān rāganun gnān, gneyākāre gnān thayun em nathī. āhā.. hā! āvo mārag eṭale sādhāraṇ māṇas bichāro shun kare? vītarāg! sarvagna parameshvar trilokanāth! traṇalok jeṇe jāṇyā, e parameshvaranun ā badhun kathan chhe. ek siddhanun kahoke anantā siddhanun kaho, ek tīrthaṅkar nun kaho ke anantā santonun kaho!!
āhā.. hā! ane muni to chhe, enī paryāyamān traṇ kaṣhāyano abhāv chhe jinadashā jemane pragaṭī chhe!! ene muni kahīe. e muni kahe chhe ke ‘hun ā samayasār ne kahīsh’ ā ‘kahīsh’ (kīdhun) to vikalpa chhe ne...! (munimahārāj kahe chhe) vikalpa chhe paṇ mārun jor tyān nathī. (men kahīsh em kahyun) to hun tyān ‘svabhāv’ taraphanā joramān, lakṣhanī vāt tyān karīsh, mārun jor to tyān chhe. gajab chhe ne...!! tethī ashuddhatā ṭaḷī jashe, em sāmbhaḷanārane paṇ anantā siddhone pote jyān paryāyamān anantā siddhone jeṇe sthāpyān, teṇe sāmbhaḷatān... svalakṣhe sāmbhaḷe chhe, amārī pūraṇ vāt āvashe, ethī amane ane tamane svalakṣhathī moh ṭaḷashe. ī asthiratā (amārī) emān ṭaḷī jashe ane shrutakevaḷī thashe eṭale samakitī thashe ja. shrut kevaḷīe kahelun chhe, ī (anubhavīne) shrutakevaḷī pote thashe ja eṭale samakitī thashe ja. pachhī kevaḷī thashe. āhā.. hā! (bhāī!) ā gāthāno āvo artha chhe. pār paḍe tevun nathī, digambar santo eṭale kevaḷīnā keḍāyato! bākī badhāe kalpanānī vātun karī chhe saune, āhā...! āmānto ek-ek shabdanī pāchhaḷ keṭalī gambhīratā chhe, bhāī!
e kahe chhe ke bhale! ame ‘gnāyak’ kahīe chhīe, ane ‘gnāyak’ ne jāṇyo!! ane ‘jāṇanāre’ paṇ jāṇyo!! have ī ‘jāṇanāro’ chhe to parano “jāṇanāro”chhe ī bhegun āvyun’ sva-paraprakāshak chhe ne?!
to, parano ‘jāṇanāro’ chhe māṭe parane jāṇe chhe (eṭale ke) par chhe tene ākāre gnān ahīnyān thayun! (to,) par chhe te svarūpe gnān thayun to...., eṭalī to gneyakr̥ut ashuddhatā āvī ke nahīn? ahā..! eṭalī gneyakr̥ut-prameyakr̥ut parādhīnatā āvī ke nahīn?
nā, eto, rāganā gnānakāḷe ke sharīranā gnānakāḷe gnān-gnāyakapaṇānī paryāyapaṇe ja jaṇāyo chhe, teṇe (sādhake) rāganī paryāy tarīke na rāgathī gnān thayun chhe, em jāṇyun nathī. āhā.. hā! ko ‘bhāī! bīje chhe āvī vātun?! are, prabhu! tane khabar nathī, bhāī! āhā..! tārun dravya ne tārī paryāy, enun sāmarthya kevun chhe!!
āhā.. hā! ahīn to kahechhe ke rāg ne sharīrane ke je kāī dekhāy, te kāḷe tene ākāre gnān thayun, māṭe ene kāraṇe thayun em nathī. amāro gnānano svabhāv ja evo chhe ke svane jāṇatān, paranun jāṇavāno paryāy māro potāthī potāno thayo chhe, ene ame jāṇīe chhīe. āhā.. hā!
are, prabhunī vāṇī to juo! āhā..! evā santonī sākṣhāt maḷe evī vāṇī! āhā.. hā! gajab vātu chhe ne...!
(kahe chhe ke) e ‘gneyākār avasthāmān gnāyakapaṇe jaṇāyo-gnānanī paryāy tarīke e jaṇāyo chhe.
Page 74 of 225
PDF/HTML Page 87 of 238
single page version
74 shrī pravachan ratno-1 e paranī paryāy tarīke jaṇāyo, em chhe.. nahīn. āhā.. hā! chhe ne sāme pustak chhe! bhāī! mārag bahu jhīṇo bāpu! jene anant sansārano ant ane anant guṇanī paryāy ādi anant pragaṭe. bāpu! e māragaḍā koī alaukik chhe e gnānākār avasthāmān e hoy. rāgane jāṇavānī avasthāmān gnāyakapūrṇa je jaṇāyo chhe. e gnāyakanī paryāyapaṇe je jaṇāyo chhe anyanī paryāyapaṇe te jaṇāyo chhe em chhe nahīn.
āhā...! ‘gneyakr̥ut ashuddhatā tene nathī’ eṭale? rāganī e vakhate sharīranī kriyā te vakhate thāy, te rīte gnān pote pariṇame-jāṇe, chhatān te gneyakr̥utanī ashuddhatā-parādhīnatā gnānanā pariṇamanane nathī. āhā.. hā! je gnānanun pariṇaman thayun, te gneyākār avasthāmān gnāyakapaṇe thayun chhe ‘te jāṇanāro jaṇāyo chhe’ paṇ jaṇāy evī chīj jaṇātī nathī. je jaṇāy chhe e chīj (rāg-sharīrādi) emān jaṇāī nathī. ‘jāṇanāro jaṇāyo chhe tyān’ gūḍh vātun chhe bhāī! alaukik chetanasvarūp ja alaukik chhe bāpu!
āhā..! ekasamayanī paryāyamān sarvagnane sthāpīne gajab kām karyān chhe ne! upāḍī līdhā chhe!! jeṇe sthāpyā potānī paryāyamān anantā siddhone, ene sansārathī upāḍī līdhā chhe, ene ja ho? ekalā shrotā tarīkene nahīn.
āhā.. hā! jeṇe... anantā... siddhone... potānī... paryāyamān sthāpyān ane jene gnānanun- gnāyakanun gnān thayun te gnān, rāg ne parane jāṇe tethī tene gneyakr̥ut-prameyakr̥ut ashuddhatā na thaī (kāraṇ ke) e to gnāyakanī paryāy thaī, ene e jāṇe chhe. e rāgane jāṇavā kāḷe rāgaākāre gnān thayun, e rāgane kāraṇe gnān te ākāre thayun em nathī. te kāḷe gnān ja potānā gnānākāre thavāno paryāyano svabhāv chhe te rīte thayun. ‘to te vakhate rāg jaṇāyo nathī’ ‘jāṇanāro’ jāṇanāranī paryāy tene te jāṇe chhe. samajāṇun kāī...?
āhā... hā! ‘te’ .... ‘gnānākār avasthāmān gnāyakapaṇe jaṇāyo’ ‘te’ ..... ‘svarūp prakāshananī (svarūpane jāṇavānī) avasthāmān paṇ pote jaṇāyo chhe’ shun kīdhun ī?
ke, ā gnāyakaprabhu! potāne gnāyak tarīke jyān jāṇyo! samyagdarshan-gnānamān jaṇāyo, e vakhate je gnānamān, rāgādi par (padārtha) jaṇāy, e kāḷe paṇ teṇe te rāgane (parane) jāṇyo chhe em nahīn. (parantu) rāgasambandhīnun potānun gnān, potāthī thayun chhe tene te jāṇe chhe, ‘gneyākār avasthānā kāḷamān, paṇ (sādhak) potānī avasthāne jāṇe chhe. ane svarūp-prakāshananī avasthāmān paṇ (pote jaṇāyo chhe) bey vāt līdhīne....!!
shun kīdhun? ‘gneyākār avasthāmān gnāyakapaṇe jaṇāyo... ‘te’ ‘svarūp prakāshananī avasthāmān paṇ pote jaṇāṇo chhe’ āhā.... hā! svarūpaprakāshananī avasthāmān paṇ, te ‘gneyākār gnānanā’ kāḷe paṇ, gnāyakanī paryāyamān, ‘jāṇanāro chhe’ tenī paryāy jaṇāṇī chhe, ane svarūp prakāshananī avasthāmān paṇ ‘jāṇanāro chhe’ tenī paryāy jaṇāṇī chhe. draṣhṭānt āpe chhe. ‘dīvānī jem’; kartā-karmanun ananyapaṇun hovāthī... gnāyak ja chhe.
āhā...! pote jāṇanāro māṭe pote ‘kartā’ , potāne jāṇyo māṭe pote ‘karma’ , ā paryāyanī vāt chhe ho!! ‘jāṇanār’ ne jāṇyo ane paryāyane jāṇī-e jāṇavānun paryāyanun kārya, kartā gnāyak, enun te
Page 75 of 225
PDF/HTML Page 88 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 7p kārya chhe. e rāg-vyavahār jāṇyo māṭe vyavahārakartā ane jāṇavānī paryāy kārya em nathī. āhāhāhā! keṭalun samāḍayun chhe!!
agnānī kahe ke men pandar divasamān (samayasār) vāñchī nākhyun! bāpā, bhāī! tāro prabhu (ātmā) koṇ chhe? (kevo chhe) aine jāṇavā māṭe āvī vāṇī! bhāī, are! anantakāḷanā paribhramaṇanā ant āve, eno sācho prayatna ten karyo nathī. ūndho prayatna karī ne mānyun chhe ke ame kanīk karīe chhīe, dharma karīe chhīe, herān thaīne chāragatimān rakhaḍe chhe!
āhā.. hā! ānhī kahe chhe, ke bhagavān ātmāne jyāre sarvagnapaṇe sthāpyo ne jyāre sarvagnasvabhāvanun bhān thayun, tyāre teṇe sva-gnānane-jāṇanārane to jāṇyo, paṇ te vakhate parane jāṇyun chhe te vakhate paṇ, jāṇanāranī paryāyane ja e jāṇe chhe. ‘jāṇanāranī paryāy tarīke jaṇāyo chhe’ -te vakhate paṇ rāganī paryāy tarīke jaṇāyo, māṭe jāṇe chhe em nathī. āhā.. hā..!
ā to pustak sāme chhe, kyā shabdano artha thāy chhe! āhā..! bhagavān paramātmā, enī vāṇī ane muninī vāṇīmān pher nathī. munio āḍatiyā thaīne ā sarvagnanī vāṇī ja kahe chhe. bhāī! tame sāmbhaḷī nathī, te vāt! āhā.. hā..!
tun koṇ chho..? ane tun koṇ (kone) jāṇanāro chho? ke hun gnāyak chhun ane hun mārī paryāyane jāṇanāro chhun. e gnānanī paryāy e mārun kārya chhe- ‘karma’ chhe ane ‘kartā’ hun chhun.
kharekhar to, paryāy ‘kartā’ ne paryāy ja ‘karma’ chhe. paṇ, ahīn gnāyakabhāvane kartā tarīke siddha karīne, gnānaparyāy tenun kārya chhe-em siddha karyun chhe. kharekhar to, te gnānanī paryāy tenun ‘kārya’ chhe ane te vakhatano je paryāy chhe te ja e paryāyano ‘kartā’ chhe.
ākhun, dravya chhe e to dhruv chhe e to dhruv chhe, e to kartā chhe nahīn, kartā kahevo e to upachār chhe. ane dhruv chhe e to pariṇamato nathī, badalāto nathī. badalanārī paryāy je gnāyakane jāṇanārī thaī, e parane jāṇavākāḷe paṇ, potānā gnānapaṇe pariṇamī, māṭe te pote ja ‘kartā’ ne pote ja potānun ‘karma’ chhe. rāg ‘kartā’ ne gnānanī paryāy tenun ‘kārya’ chhe em nathī. āhā. hā..! jenā ek padamānthī bahār nīkaḷavun kaṭhaṇ paḍe, eṭalī to gambhīratā chhe!!
āhā.. hā! bāpu! prabhu! tun mahāprabhu chho bhāī! tun mahāprabhu chho.. ne tārī paryāy paṇ mahāprabhunī chhe!! je jaṇāyo chhe enī e paryāy chhe āhā.. hā! e prabhunī paryāy chhe, e rāganī nahīn āhā.. hā!
ā gnānamān svane jyān jāṇyo, te vakhate ā paranun jāṇavun tyān thāy chhe ne...! e paranun jāṇavun thayun ī parane laīne jāṇavun thayun em nathī. e jāṇavāno paryāy ja pote, potānā svapar prakāshak svabhāvanī pariṇamavānī tākātathī pote pariṇamyo chhe. tethī te paryāy ‘kārya’ chhe ne te ja paryāy ‘kartā’ chhe ne dravya bhale kartā kahevāmān āve chhe āhā.. hā!
Page 76 of 225
PDF/HTML Page 89 of 238
single page version
76 shrī pravachan ratno-1
kharekhar, ṣhaṭkārakanun pariṇaman paryāyamān chhe, dravyamān ṣhaṭkārakanī shakti chhe, paṇ pariṇaman nathī. samajāṇun kāī...?
tethī ja... je gnānanī paryāye potāne jāṇyo, te ja paryāye, rāgasambandhīnā potānā gnānanī paryāyane teṇe jāṇī. (sādhakane) vikalpa je ūṭhe chhe tenun je gnān thāy chhe, te gnānanī paryāyane, gnānaparyāy pote potāthī jāṇe chhe ane te (gnānaparyāy) potāthī thaī chhe. vyavahārathī thaī nathī.
paryāy, vyavahārane jāṇanārī paryāy (sādhakadashāmān) vyavahār āvyo rāgādi ane te gnānanī paryāy, enāthī (vyavahārathī) thaī chhe em nathī. emān kyān gnān hatun? rāgamān kyān gnān hatun ke rāg jāṇe! jemān gnāyakanun gnān bharelun chhe gnāyakamān (te jāṇe chhe) āhā... hā! jyān andaramān gnān thatān, jāṇanāro jāṇe chhe, to te jāṇanāro pote potāne jāṇe chhe ane jāṇanāro potānī paryāyane jāṇe chhe.
‘rāgane jāṇe chhe’ em kahevun te paṇ vyavahārathī kathan chhe. āhā.. hā! samajāṇun kāī...? lyo! ‘dīvānī jem’ - ‘karttā-karmanun ananyapaṇun chhe’ anerāpaṇun nathī. kartā chhe te ja karma chhe ne karma chhe teno te ja kartā chhe. samajāṇun kāī...? eṭale ke ‘thanāro’ ane ‘thayun’ te be ananya chhe. judā judā nathī. kartā=thanāro; karma=thayun, te be ananya chhe, te bey ek ja vastu chhe.
āhā... hā! ‘ananyapaṇun hovāthī gnāyak ja chhe.’ pote jāṇanāro e ‘karttā’ māṭe pote karttā, rāgasambandhīnun gnān thayun chhe te gnānanī paryāyano karttā pote chhe ane tenun ‘karma’ paṇ enāmān chhe.
e gnānamān, rāgane jāṇe chhe em nathī ne rāgane laīne jāṇe chhe em nathī. āhā.. hā! have āvī vyākhyā! sādhāraṇ bichārā jīvo ke je sampradāyamān paḍayā hoy ane ākho di’ kyārey vakhat maḷato na hoy, jindagī jāy. āhā...! emān be dhaḍī sāmbhaḷavā jāy ne... maḷe evun satyathī viruddhanī vātun maḷe!!
(kahe chhe) ‘e gneyākār avasthāmān paṇ gnāyakapaṇe je jaṇāyo te svarūpaprakāshananī avasthāmān paṇ gnāyak paṇe jaṇāyo, gnāyak ja chhe. chhe ne chhello shabda! vachchenun lakhāṇ mūkī dyo. (ane pachhī vāñcho) ‘dīvānī jem’ - karttā-karmanun ananyapaṇun hovāthī, te svarūpaprakāshananī avasthāmān paṇ gnāyak ja chhe’ em chhe ne...? olun to (dīvānī jem) draṣhṭānt chhe.
āhā.. hā! koī em jāṇe ke, āpaṇe samayasār sāmbhaḷyun chhe, māṭe emān kāī navīnatā na hoy, em nathī prabhu! āhā..! e... navī vastu chhe bāpu! bhagavān!
shun kīdhun? ‘pote jāṇanāro māṭe pote karttā’ -rāganī, sharīranī kriyā thaī, enun ānhī gnān thayun, e gnānanun kārya potānun chhe. e kārya, rāganun sharīranun nathī, tethī te kārya pote-gnānanī paryāy jāṇe chhe te karttā ane potāne jāṇyo māṭe. pote karma paryāyanī vāt chhe ho! ahīnyān. jaṇāy chhe paryāy, e paryāy enun ‘kārya’ jaṇāy chhe rāg em nathī, tem rāgathī ahīn jāṇavun thayun-kārya thayun em nathī. e rāganun kārya nathī, e gnāyakanun kārya chhe. samajānun kāī?
āhā.. hā! e sarakāranā kāyadā gahan hoy sādhāraṇ! ā to traṇ lokanā nāthanā
Page 77 of 225
PDF/HTML Page 90 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 77 kāyadā!! (gahanamān gahan!) āhā... hā! sarvagnasvarūp, to tenā kāyadā kevā hoy bāpā! ek-ek gāthāmān keṭalī gambhīratā chhe!!
āhā.. hā! ‘pote jāṇanāro māṭe pote kartā’ -kono jāṇanāro? potānī paryāyano āhā.. hā.. hā! kevaḷī, lokālokane jāṇe chhe, e paṇ nahīn. kevaḷī potānī paryāyane jāṇe chhe. āhā.. hā! paryāy tenun kārya chhe ne karttā tenun dravya, eṭale gnān (paryāy) chhe. āhā.. hā! lokālok chhe māṭe ānhī (tenun) gnān thayun chhe paranun-em nathī. ahā! samajāṇun kāī āmān?
ā prashna to tryāsīnī sālamān ūṭhelo, samvat 1983, keṭalān varas thayān? ekāvan. ekāvan varas pahelān (ā) prashna uṭhayo’ to ke ā lokālok chhe māṭe kevaḷagnān chhe ke lokālokanun gnān chhe ke gnān potāthī chhe lokālokanun chhe nahīn. ā ek prashna hato. sheṭhe em kahyun ke lokālok chhe to tenun āhīn gnān thayun chhe. jyāre vīrajībhāīe nā pāḍī ke em nathī. pachhī banne ṭhaṭhe āvyā, ane mane pūchhayun. kīdhun bāpu! em nathī. kevaḷagnān to potāthī thāy chhe. kevaḷagnānanā kāryano kartā ātmā karma kevaḷagnān lokālok kartā ne kevaḷagnān ‘karma’ eṭalā badhā shabdo tyān tyāre nahotā e vakhate, paṇ lokālok chhe māṭe gnānaparyāy thaī chhe em nathī. āhā.. hā! samajāṇun kāī...?
are re! ek paṇ vātane... sarvagnanā nyāyathī barābar jāṇe, to ek ‘bhāv’ jāṇe emān badhā ‘bhāv’ jāṇe emān badhā ‘bhāv’ (yathārtha) jaṇāy jāy paṇ ekakey bhāvanā ṭhekāṇān na maḷe! āhā... hā! are re! jindagī pūrī thavā āvī to paṇ je karavānun hatun te rahī gyun!! karyā.. dhumāḍā ekalā pāpanā! are! puṇyanān paṇ ṭhekāṇān na maḷe! ene māṭe chār-chār kalāk sācho satsamāgam karavo joīe.
āhā...! satsamāgam paṇ kone kahevo tenī paṇ hajī samajaṇ nathī karī ane satshāstranun chār-chār kalāk vāñchan kare hammeshā, to puṇya to bandhāy, enān ya ṭhekāṇān na maḷe! dharam to na maḷe, paṇ puṇyanān ya ṭhekāṇān na maḷe!! satshāstra, satsamāgam, e beno parichay, chovīs kalākamān chār kalāk rahe te puṇya bāndhe, dharam nahīn. dharam to rāgathī pr̥uthak paḍīne sarvagnapaṇānun svarūp mārun svarūp chhe, evo antaramān anubhav kare, draṣhṭi karīne tyāre tene samyagdarshan thāy. samajāṇun kāī... ?
to kahe chhe ke ‘jem dīpak ghaṭapaṭādine prakāshit karavānī avasthāmān ya dīpak chhe’ dīvo je chhe ne...! e ghaṭane, paṭane-paṭ eṭale vastra, ane prakāshavākāḷe to dīvo to dīvo ja chhe. e dīvo, ghaṭ- paṭane prakāshe eṭale e-rūpe thayo chhe? nā, ‘dīpak ghaṭ-paṭādine prakāshit karavānī avasthāmān ya dīpakaj chhe’ shun kīdhun? dīvo, ghaṭ-paṭādinī avasthāne prakāshavākāḷe dīvo to dīvārūpe chhe. e ghaṭ-paṭane prakāshavā kāḷe, ghaṭapaṭanī avasthāpaṇe e dīvo thayo nathī, ghaṭapaṭane laīne prakāshe chhe em nathī. dīvānā prakāshane laīne prakāshe chhe. em ghaṭ-paṭane gnān prakāshe chhe, e gnān enun nathī, e potānā (gnān) prakāshane laīne prakāshe chhe. āhā.. hā!’ jem dīpak ghaṭ-paṭādine prakāshit karavānī avasthāmāy dīpak ja chhe.’ ‘ane potāne, potānī jyotirūp shikhāne, prakāshavānī avasthāmān paṇ dīpak ja chhe. em, ‘gnāyak’ rāgane-parane jāṇavā kāḷe paṇ, gnāyakanī paryāyanun gnān chhe ane potāne prakāshavā kāḷe paṇ gnānanī
Page 78 of 225
PDF/HTML Page 91 of 238
single page version
78 shrī pravachan ratno-1 paryāy ja chhe. āhā... hā! parane jāṇavā kāḷe, enī paryāy parane laīne thaī chhe, em nathī.
āhā..! ghaṭapaṭane prakāshavā kāḷe dīvo, ghaṭapaṭane laīne prakāshe chhe em nathī. dīvāno potāno ja prakāshak svabhāv chhe, ghaṭapaṭane prakāshavāno. ghaṭapaṭane prakāshavā kāḷe paṇ dīvo to dīvo ja chhe! potānī jyotine prakāshavā kāḷe paṇ dīvo to dīvo ja chhe.
āvun jhīṇun bāpu! ek kalākamān keṭalun āvyun! (samajavānī) navarāsh na maḷe, phurasad nathī, ākho’ di pāp āḍe ane sharīranā rakṣhaṇ māṭe hoy to ākho di’ salavāy jāy! ānun ām karyun ne.. ānun ām karyun ne.. chhatāny sharīranun je thavānun hoy te thāy, enāthī kāī na thāy. ā to, puruṣhārthathī thāy ja.
āhā.. hā.. hā! dīvo, ghaṭ eṭale ghaḍo ne paṭ-vastrādi, koyalā ke nāgane prakāshavā kāḷe paṇ dīvo to dīvārūpe rahīne ja prakāshe chhe. shun pararūpe thaīne te prakāshe chhe? ane parane prakāshe chhe? nā. dīvo, dīvāne prakāshe chhe. temaj potāne prakāshavānā kāḷe paṇ dīvo dīvāne ja prakāshe chhe.
em, bhagavān ātmā-jāṇanāro, jaṇāy chhe te avasthāmān paṇ gnāyakapaṇe ja pote rahyo chhe. parapaṇe thayo nathī ne parane laīne thaī nathī avasthā! ane potāne jāṇavākāḷe paṇ pote chhe, potānī paryāy chhe. have! āvun badhun yād rākhavun! āvo mārag chhe prabhuno (ātmāno) bāpu! traṇalokanā nāth tīrthaṅkaradev sivāy e tattva kyāy chhe nahīn.
traṇalokano nāth! tīrthaṅkaradev!! āhā.. hā! paṇ e vātun karye (hāthamān na āve!) bahu sūkṣhma chhe prabhu! e koī paisā kharchī nākhe karoḍ- bekaroḍ māṭe dharam thaī jāy, em nathī. āhā.. hā! sharīranī kriyā karī nākhe apavāsādi kare! sharīrano baḷuko apavāsādi kare ane jāṇapaṇānā-ekalī buddhino prakāsh karavāvāḷā buddhinī vāto karyā kare, paṇ antar shun chīj chhe, ene keḷavavā jato nathī!
ahīn kahe chhe ke ‘anya kāī nathī’ tem ‘gnāyakanun samajavun’ eṭale? ‘jāṇanāro’ bhagavān ātmā, svane jāṇatān-paryāyamān svane jāṇyo, te ja paryāyamān parane paṇ jāṇyun e parane jāṇavānī paryāy potānī chhe ne potāthī ja thaī chhe, eṭale (parane jāṇyun kahyun to paṇ) kharekhar, to potānī paryāyane eṇe jāṇī chhe. kāraṇ ke paryāyamān kāī gney āvyā nathī. jem ghaṭapaṭane dīvo prakāshe chhe eṭale kāī dīvānā prakāshamān ghaṭapaṭ kāī āvī gayā nathī ke dīvānā prakāshamān teo kāī peṭhā nathī. āhā.. hā! samajāṇun kāī...? em, bhagavān chaitanyadīvo chaitanyachandraprabhu! enun jene antaramān gnān thayun, rāgathī bhinna paḍīne, sarvagnasvabhāvī ātmā chhe em enun jenu antaramān gnān thayun, rāgathī bhinna paḍīne, sarvagnasvabhāvī ātmā chhe em jyān bhān thayun, tyān alpagnaparyāyamān sarvagnasvabhāvanun bhān thayun, to e je alpagnaparyāy thaī te sarvagnasvabhāvīnī chhe, e gnāyakanī paryāy chhe. svane jāṇe te ane te ja paryāy parane jāṇe, te paryāy paṇ gnāyakanī paryāy chhe. e paranī paryāy chhe ne parane laīne thaī chhe.. em chhe nahīn.
āhā.. hā! ek vār madhyastha thaīne sāmbhaḷe ne..! nyān āgrah rākhīne paḍayā hoy ke ‘ānāthī ām thāy ne ānāthī ām thāy’ vrat karavāthī samvar thāy ne tapasyā karavāthī nirjarā thāy! vrat,
Page 79 of 225
PDF/HTML Page 92 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 79 nishchayavrat kone kahevun, enī khabar na maḷe! vrat karīe to samvar thāy ne apavās karīe to nirjarā thāy! are, bhagavān! e vratanā vikalpo je vyavahāranā chhe e puṇyabandhanun kāraṇ chhe. e apavāsanā je vikalpo chhe vyavahāranā e paṇ puṇyabandhanun kāraṇ chhe, jo rāgamand karyo hoy to! tyān samvar, nirjarā nathī. āhā.. hā!
(āhoho!) tyān to eme ya kahyun chhe ne..! 320 gāthā. te udayane jāṇavākāḷe paṇ gnānanī paryāyane jāṇe, nirjarā kāḷe paṇ nirjarānī paryāyane jāṇe chhe te nirjarāne karato nathī. udayane jāṇavun kahevun paṇ (sādhakane) potāne rāgane jāṇe chhe te gnānanī paryāy tarīke ene jāṇe chhe. nirjarāne kāḷe jāṇe chhe e paṇ nirjarānī paryāy nathī eṭale ke nirjarānī je paryāy gnānarūp thaī chhe e e jāṇe chhe. bandhane jāṇe eṭale bandhanun gnān thayun chhe e jāṇe, te gnānanī paryāyane jāṇe chhe. mokṣhane jāṇe, udayane jāṇe, avipāk-savipāk, sakām-akām nirjarāne jāṇe-e chār bol līdhā chhe ne...! savipāk, avipāk, sakām, akāmanā āhā.. hā!
digambar santoe to gajab kām karyān chhe! tene samajanārā.. viral pāke! bākī āvī vāt bīje kyāy chhe nahīn bhāī! enī ūṇḍapanī vātu ame shun kahīe!!
āhā...! ane kartā-karmanun ananyapaṇun chhe, em kahyun. eṭale shun? ke ‘kartā’ anyane ‘kārya’ anya, em hoī shake nahīn. ‘kartā’ gnānanī paryāyano ātmā ane paryāyanun ‘kārya’ rāgādi jāṇavun e enun ‘kārya’ em nathī. kartā-karma ananya ja hoy chhe. ananyapaṇun eṭale? te ja kartā ne te ja ‘karma’! āhā.. hā! tej kartā ne te ja kārya, em kahe chhe. āhā.. hā! rāgane jāṇavākāḷe gnān, gnānarūpe ja thayun chhe tethī tenun ‘kartā’ gnān ane ‘karma’ paṇ gnān!!
e rāganun gnān (kahevāy chhe chhatān) rāg kartā ne rāganun gnān karma em nathī. āhā.. hā! vyavahār ratnatrayano vikalpa ūṭhayo, ane enun je gnān thayun, te ene laīne gnān thayun chhe ne? (uttaraḥ are, emān kyān gnān hatun ke tenāthī gnān thāy, gnān to āhīn chhe, ātmāmān!!
svaparaprakāshak gnān āve chhe ne..! samayasār nāṭakamān āve chhe (sādhya-sādhak ‘svaparaprakāshak shakti hamārī, tā tain vachan bhed-bhram bhārī’ -svaprakāsh gney ane paraprakāsh gney-bey vastu gney, gney svane par bey, chhatān paṇ parane jāṇavākāḷe paryāy, pote potāthī jāṇe chhe (potāne) ahīnyān e siddha karavun chhe. visheṣh kaheshe.
kahevāy chhe.