अथ जिनोदितार्थश्रद्धानमन्तरेण धर्मलाभो न भवतीति प्रतर्कयति —
सत्तासंबद्धेदे सविसेसे जो हि णेव सामण्णे ।
सद्दहदि ण सो समणो तत्तो धम्मो ण संभवदि ।।९१।।
सत्तासंबद्धानेतान् सविशेषान् यो हि नैव श्रामण्ये ।
श्रद्दधाति न स श्रमणः ततो धर्मो न संभवति ।।९१।।
यो हि नामैतानि सादृश्यास्तित्वेन सामान्यमनुव्रजन्त्यपि स्वरूपास्तित्वेनाश्लिष्ट-
विशेषाणि द्रव्याणि स्वपरावच्छेदेनापरिच्छिन्दन्नश्रद्दधानो वा एवमेव श्रामण्येनात्मानं दमयति
तस्माच्छुद्धोपयोगलक्षणधर्मोऽपि न संभवतीति निश्चिनोति – सत्तासंबद्धे महासत्तासंबन्धेन सहितान् एदे
एतान् पूर्वोक्तशुद्धजीवादिपदार्थान् । पुनरपि किंविशिष्टान् । सविसेसे विशेषसत्तावान्तरसत्ता स्वकीय-
स्वकीयस्वरूपसत्ता तया सहितान् जो हि णेव सामण्णे सद्दहदि यः कर्ता द्रव्यश्रामण्ये स्थितोऽपि न श्रद्धत्ते
૧૫૬પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
હવે, જિનોદિત અર્થોના શ્રદ્ધાન વિના ધર્મલાભ થતો નથી (અર્થાત્ જિનદેવે કહેલા
પદાર્થોની શ્રદ્ધા કર્યા વિના શુદ્ધાત્મ -અનુભવરૂપ ધર્મપ્રાપ્તિ થતી નથી) એમ ન્યાયપૂર્વક
વિચારે છેઃ —
શ્રામણ્યમાં સત્તામયી સવિશેષ આ દ્રવ્યો તણી
શ્રદ્ધા નહિ, તે શ્રમણ ના; તેમાંથી ધર્મોદ્ભવ નહીં. ૯૧.
અન્વયાર્થઃ — [यः हि] જે (જીવ) [श्रामण्ये] શ્રમણપણામાં [एतान् सत्तासंबद्धान्
सविशेषान्] આ ૧સત્તાસંયુક્ત ૨સવિશેષ પદાર્થોને [न एव श्रद्दधाति] શ્રદ્ધતો નથી, [सः] તે
[श्रमणः न] શ્રમણ નથી; [ततः धर्मः न संभवति] તેનામાંથી ધર્મ ઉદ્ભવતો નથી (અર્થાત્
તે શ્રમણાભાસને ધર્મ થતો નથી).
ટીકાઃ — જે (જીવ) આ દ્રવ્યોને — કે જે (દ્રવ્યો) ૩સાદ્રશ્ય -અસ્તિત્વ વડે સમાનપણું
ધરતાં છતાં સ્વરૂપ -અસ્તિત્વ વડે વિશેષ સહિત છે તેમને — ૪સ્વ -પરના અવચ્છેદપૂર્વક નહિ
જાણતો અને નહિ શ્રદ્ધતો થકો, એમ ને એમ જ (જ્ઞાન -શ્રદ્ધા વિના) શ્રામણ્ય વડે
૧. સત્તાસંયુક્ત = અસ્તિત્વવાળા
૨. સવિશેષ = વિશેષ સહિત; તફાવતવાળા; ભેદવાળા; ભિન્નભિન્ન.
૩. અસ્તિત્વ બે પ્રકારે છેઃ સાદ્રશ્ય -અસ્તિત્વ અને સ્વરૂપ -અસ્તિત્વ. સાદ્રશ્ય -અસ્તિત્વની અપેક્ષાએ સર્વ
દ્રવ્યોમાં સમાનપણું છે અને સ્વરૂપ -અસ્તિત્વની અપેક્ષાએ સર્વ દ્રવ્યોમાં વિશેષપણું છે.
૪. સ્વ -પરના અવચ્છેદપૂર્વક = સ્વ -પરના વિભાગપૂર્વક – વિવેકપૂર્વક; સ્વ -પરને જુદાં પાડીને.