यतो हि नाम चैतन्यमात्मनः स्वधर्मव्यापकत्वं ततश्चेतनैवात्मनः स्वरूपं, तया परिणमति तदा मोक्षं साधयति, अशुद्धोपादानकारणेन तु बन्धमिति । पुद्गलोऽपि जीववन्निश्चयेन स्वकीयपरिणामानामेव कर्ता, जीवपरिणामानां व्यवहारेणेति ।।१२२।। एवं रागादिपरिणामाः कर्मबन्ध- कारणं, तेषामेव कर्ता जीव इतिकथनमुख्यतया गाथाद्वयेन तृतीयस्थलं गतम् । अथ येन परिणामेनात्मा परिणमति तं परिणामं कथयति — परिणमदि चेदणाए आदा परिणमति चेतनया करणभूतया । स कः । आत्मा । यः कोऽप्यात्मनः शुद्धाशुद्धपरिणामः स सर्वोऽपि चेतनां न त्यजति इत्यभिप्रायः । पुण चेदणा तिधाभिमदा सा सा चेतना पुनस्त्रिधाभिमता । कुत्र कुत्र । णाणे ज्ञानविषये कम्मे कर्मविषये फलम्मि
તેથી (એમ સમજવું કે) આત્મા આત્મસ્વરૂપે પરિણમે છે, પુદ્ગલસ્વરૂપે નથી પરિણમતો. ૧૨૨.
અન્વયાર્થઃ — [आत्मा] આત્મા [चेतनया] ચેતનારૂપે [परिणमति] પરિણમે છે. [पुनः] વળી [चेतना] ચેતના [त्रिधा अभिमता] ત્રણ પ્રકારે માનવામાં આવી છે; [पुनः] અને [सा] તેને [ज्ञाने] જ્ઞાન સંબંધી, [कर्मणि] કર્મ સંબંધી [वा] અથવા [कर्मणः फले] કર્મના ફળ સંબંધી — [भणिता] એમ કહેવામાં આવી છે.
ટીકાઃ — જેથી ચૈતન્ય તે આત્માનું ૧સ્વધર્મવ્યાપકપણું છે તેથી ચેતના જ આત્માનું ૧. સ્વધર્મવ્યાપકપણું = પોતાના ધર્મોમાં વ્યાપકપણું – ફેલાવાપણું.