Pravachansar (Gujarati). Gatha: 213.

૩૯૨પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-

अथ श्रामण्यस्य छेदायतनत्वात् परद्रव्यप्रतिबन्धाः प्रतिषेध्या इत्युपदिशति —

अधिवासे व विवासे छेदविहूणो भवीय सामण्णे ।

समणो विहरदु णिच्चं परिहरमाणो णिबंधाणि ।।२१३।।

अधिवासे वा विवासे छेदविहीनो भूत्वा श्रामण्ये ।

श्रमणो विहरतु नित्यं परिहरमाणो निबन्धान् ।।२१३।।

मिति समुदायेन तृतीयस्थले गाथात्रयं गतम् । अथ निर्विकारश्रामण्यच्छेदजनकान्परद्रव्यानु-

बन्धान्निषेधयति – विहरदु विहरतु विहारं करोतु । स कः । समणो शत्रुमित्रादिसमचित्तश्रमणः । णिच्चं

नित्यं सर्वकालम् । किं कुर्वन्सन् । परिहरमाणो परिहरन्सन् । कान् । णिबंधाणि चेतनाचेतनमिश्र-

परद्रव्येष्वनुबन्धान् । क्व विहरतु । अधिवासे अधिकृतगुरुकुलवासे निश्चयेन स्वकीयशुद्धात्मवासे

वा, विवासे गुरुविरहितवासे वा । किं कृत्वा । सामण्णे निजशुद्धात्मानुभूतिलक्षणनिश्चयचारित्रे छेदविहूणो

ભાવાર્થઃ — જો મુનિને સ્વસ્થભાવલક્ષણ પ્રયત્ન સહિત કરવામાં આવતી અશન- શયન -ગમનાદિક શરીરચેષ્ટાઓ સંબંધી છેદ થાય છે, તો તે તપોધનને સ્વસ્થભાવની બહિરંગ સહકારીકારણભૂત એવી જે પ્રતિક્રમણસ્વરૂપ આલોચનપૂર્વક ક્રિયા તેનાથી જ તેનો પ્રતીકાર – પ્રાયશ્ચિત્ત થઈ જાય છે, કારણ કે તે સ્વસ્થભાવથી ચલિત થયો નથી. પરંતુ જો તેને નિર્વિકાર સ્વસંવેદનભાવનાથી ચ્યુતિસ્વરૂપ છેદ થાય છે, તો તેણે જિનમતમાં વ્યવહારજ્ઞ – પ્રાયશ્ચિત્ત- કુશળ – આચાર્ય પાસે જઈને, નિષ્પ્રપંચભાવે દોષનું નિવેદન કરીને, તે આચાર્ય નિર્વિકાર સ્વસંવેદનભાવનાને અનુકૂળ જે કાંઈ પ્રાયશ્ચિત્ત ઉપદેશે તે કરવું જોઈએ. ૨૧૧ – ૨૧૨.

હવે, શ્રામણ્યના છેદનાં ^૧આયતનો હોવાથી ^૨પરદ્રવ્ય -પ્રતિબંધો નિષેધવાયોગ્ય છે એમ ઉપદેશે છેઃ —

પ્રતિબંધ પરિત્યાગી સદા અધિવાસ અગર વિવાસમાં,

મુનિરાજ વિહરો સર્વદા થઈ છેદહીન શ્રામણ્યમાં.૨૧૩.

અન્વયાર્થઃ — [अधिवासे] અધિવાસમાં વસતાં (આત્મવાસમાં અથવા ગુરુઓના સહવાસમાં વસતાં) [वा] કે [विवासे] વિવાસમાં વસતાં (ગુરુઓથી ભિન્ન વાસમાં વસતાં), [नित्यं] સદા [निबन्धान्] (પરદ્રવ્યને વિષે) પ્રતિબંધો [परिहरमाणः] પરિહરતો થકો [श्रामण्ये] શ્રામણ્યને વિષે [छेदविहीनः भूत्वा] છેદવિહીન થઈને [श्रमणः विहरतु] શ્રમણ વિહરો. ૧. આયતન = રહેઠાણ; સ્થાન. ૨. પરદ્રવ્ય -પ્રતિબંધ = પરદ્રવ્યોમાં રાગાદિપૂર્વક સંબંધ કરવો તે; પરદ્રવ્યોમાં બંધાવું – રોકાવું – લીન થવું

તે; પરદ્રવ્યોમાં રુકાવટ.

< Previous Page Next Page >