Pravachansar (Gujarati). Gatha: 214.

< Previous Page   Next Page >


Page 393 of 513
PDF/HTML Page 424 of 544

 

કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
ચરણાનુયોગસૂચક ચૂલિકા
૩૯૩

सर्व एव हि परद्रव्यप्रतिबन्धा उपयोगोपरञ्जकत्वेन निरुपरागोपयोगरूपस्य श्रामण्यस्य छेदायतनानि; तदभावादेवाछिन्नश्रामण्यम् अत आत्मन्येवात्मनो नित्याधिकृत्य वासे वा गुरुत्वेन गुरूनधिकृत्य वासे वा गुरुभ्यो विशिष्टे वासे वा नित्यमेव प्रतिषेधयन् परद्रव्यप्रतिबन्धान् श्रामण्ये छेदविहीनो भूत्वा श्रमणो वर्तताम् ।।२१३।।

अथ श्रामण्यस्य परिपूर्णतायतनत्वात् स्वद्रव्य एव प्रतिबन्धो विधेय इत्युपदिशति
चरदि णिबद्धो णिच्चं समणो णाणम्हि दंसणमुहम्हि
पयदो मूलगुणेसु य जो सो पडिपुण्णसामण्णो ।।२१४।।
चरति निबद्धो नित्यं श्रमणो ज्ञाने दर्शनमुखे
प्रयतो मूलगुणेषु च यः स परिपूर्णश्रामण्यः ।।२१४।।

भवीय छेदविहीनो भूत्वा, रागादिरहितनिजशुद्धात्मानुभूतिलक्षणनिश्चयचारित्रच्युतिरूपच्छेदरहितो भूत्वा तथाहिगुरुपार्श्वे यावन्ति शास्त्राणि तावन्ति पठित्वा तदनन्तरं गुरुं पृष्ट्वा च समशीलतपोधनैः सह, भेदाभेदरत्नत्रयभावनया भव्यानामानन्दं जनयन्, तपःश्रुतसत्त्वैकत्वसन्तोषभावनापञ्चकं भावयन्,

ટીકાઃખરેખર બધાય પરદ્રવ્ય -પ્રતિબંધો ઉપયોગના ઉપરંજક હોવાથી નિરુપરાગ ઉપયોગરૂપ શ્રામણ્યના છેદનાં આયતનો છે; તેમના અભાવથી જ અછિન્ન શ્રામણ્ય હોય છે. માટે આત્મામાં જ આત્માને સદા અધિકૃત કરીને (આત્માની અંદર) વસતાં અથવા ગુરુપણે ગુરુઓને અધિકૃત કરીને (ગુરુઓના સહવાસમાં) વસતાં કે ગુરુઓથી વિશિષ્ટભિન્ન વાસમાં વસતાં, સદાય પરદ્રવ્ય -પ્રતિબંધોને નિષેધતો (પરિહરતો) થકો શ્રામણ્યમાં છેદવિહીન થઈને શ્રમણ વર્તો. ૨૧૩.

હવે, શ્રામણ્યની પરિપૂર્ણતાનું આયતન હોવાથી સ્વદ્રવ્યમાં જ પ્રતિબંધ (સંબંધ, લીનતા) કરવાયોગ્ય છે એમ ઉપદેશે છેઃ

જે શ્રમણ જ્ઞાન -દ્રગાદિકે પ્રતિબદ્ધ વિચરે સર્વદા,
ને પ્રયત મૂળગુણો વિષે, શ્રામણ્ય છે પરિપૂર્ણ ત્યાં.૨૧૪.

અન્વયાર્થઃ[यः श्रमणः] જે શ્રમણ [नित्यं] સદા [ज्ञाने दर्शनमुखे] જ્ઞાનમાં અને દર્શનાદિકમાં [निबद्धः] પ્રતિબદ્ધ [च] તથા [मूलगुणेषु प्रयतः] મૂળગુણોમાં પ્રયત (પ્રયત્નશીલ) [चरति] વિચરે છે, [सः] તે [परिपूर्णश्रामण्यः] પરિપૂર્ણ શ્રામણ્યવાળો છે. ૧. ઉપરંજક = ઉપરાગ કરનારા; મલિનતા કરનારા; વિકાર કરનારા. ૨. નિરુપરાગ = ઉપરાગ વિનાનો; વિકાર વિનાનો. ૩. અધિકૃત કરીને = સ્થાપીને; રાખીને. ૪. અધિકૃત કરીને = અધિકાર આપીને; સ્થાપીને; અંગીકૃત કરીને. પ્ર. ૫૦