Pravachansar (Gujarati). Gatha: 218.

< Previous Page   Next Page >


Page 400 of 513
PDF/HTML Page 431 of 544

 

૪૦૦પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
अथ सर्वथान्तरङ्गच्छेदः प्रतिषेध्य इत्युपदिशति
अयदाचारो समणो छस्सु वि कायेसु वधकरो त्ति मदो
चरदि जदं जदि णिच्चं कमलं व जले णिरुवलेवो ।।२१८।।
अयताचारः श्रमणः षट्स्वपि कायेषु वधकर इति मतः
चरति यतं यदि नित्यं कमलमिव जले निरुपलेपः ।।२१८।।

यतस्तदविनाभाविना अप्रयताचारत्वेन प्रसिद्धयदशुद्धोपयोगसद्भावः षटकायप्राण- व्यपरोपप्रत्ययबन्धप्रसिद्धया हिंसक एव स्यात् यतश्च तद्विनाभाविना प्रयताचारत्वेन

उच्चालियम्हि पाए उत्क्षिप्ते चालिते सति पादे कस्य इरियासमिदस्स ईर्यासमितितपोधनस्य क्व णिग्गमत्थाए विवक्षितस्थानान्निर्गमस्थाने आबाधेज्ज आबाध्येत पीडयेत स कः कुलिंगं सूक्ष्मजन्तुः न केवलमाबाध्येत, मरिज्ज म्रियतां वा किं कृत्वा तं जोगमासेज्ज तं पूर्वोक्तं पादयोगं पादसंघट्टनमाश्रित्य प्राप्येति ण हि तस्स तण्णिमित्तो बंधो सुहुमो य देसिदो समये न हि तस्य तन्निमित्तो बन्धः सूक्ष्मोऽपि देशितः समये; तस्य तपोधनस्य तन्निमित्तो सूक्ष्मजन्तुघातनिमित्तो बन्धः सूक्ष्मोऽपि स्तोकोऽपि नैव दृष्टः समये परमागमे दृष्टान्तमाहमुच्छा परिग्गहो च्चिय मूर्च्छा परिग्रहश्चैव अज्झप्प- पमाणदो दिट्ठो अध्यात्मप्रमाणतो दृष्ट इति अयमत्रार्थः‘मूर्च्छा परिग्रहः’ इति सूत्रे यथाध्यात्मानुसारेण मूर्च्छारूपरागादिपरिणामानुसारेण परिग्रहो भवति, न च बहिरङ्गपरिग्रहानुसारेण; तथात्र सूक्ष्म- जन्तुघातेऽपि यावतांशेन स्वस्थभावचलनरूपा रागादिपरिणतिलक्षणभावहिंसा तावतांशेन बन्धो भवति,

હવે, સર્વથા અંતરંગ છેદ નિષેધ્યત્યાજ્ય છે એમ ઉપદેશે છેઃ
મુનિ યત્નહીન આચારવંત છ કાયનો હિંસક કહ્યો;
જલકમલવત્ નિર્લેપ ભાખ્યો, નિત્ય યત્નસહિત જો.૨૧૮.

અન્વયાર્થઃ[अयताचारः श्रमणः] અપ્રયત આચારવાળો શ્રમણ [षट्सु अपि कायेषु] છયે કાય સંબંધી [वधकरः] વધનો કરનાર [इति मतः] માનવામાંકહેવામાં આવ્યો છે; [यदि] જો [नित्यं] સદા [यतं चरति] પ્રયતપણે આચરણ કરે તો [जले कमलम् इव] જળમાં કમળની માફક [निरुपलेपः] નિર્લેપ કહેવામાં આવ્યો છે.

ટીકાઃઅશુદ્ધોપયોગ વિના જે હોતો નથી એવા અપ્રયત આચાર વડે પ્રસિદ્ધ થતો (જાણવામાં આવતો) અશુદ્ધોપયોગનો સદ્ભાવ હિંસક જ છે, કારણ કે છ કાયના પ્રાણોના વ્યપરોપના આશ્રયે થતા બંધની પ્રસિદ્ધિ છે; અને અશુદ્ધોપયોગ વિના જે હોય છે એવા પ્રયત આચાર વડે પ્રસિદ્ધ થતો અશુદ્ધોપયોગનો અસદ્ભાવ અહિંસક જ છે, કારણ