तथाभूतः सन् मुच्यत एव, न तु बध्यते । अत ऐकाग्ा्रयस्यैव मोक्षमार्गत्वं सिद्धयेत् ।।२४४।।
— इति मोक्षमार्गप्रज्ञापनम् ।।
अथ शुभोपयोगप्रज्ञापनम् । तत्र शुभोपयोगिनः श्रमणत्वेनान्वाचिनोति —
समणा सुद्धुवजुत्ता सुहोवजुत्ता य होंति समयम्हि ।
तेसु वि सुद्धुवजुत्ता अणासवा सासवा सेसा ।।२४५।।
श्रमणाः शुद्धोपयुक्ताः शुभोपयुक्ताश्च भवन्ति समये ।
तेष्वपि शुद्धोपयुक्ता अनास्रवाः सास्रवाः शेषाः ।।२४५।।
पूर्वकं वीतरागछद्मस्थचारित्रं तदेव कार्यकारीति । कस्मादिति चेत् । तेनैव केवलज्ञानं जायते
यतस्तस्माच्चारित्रे तात्पर्यं कर्तव्यमिति भावार्थः । किंच उत्सर्गव्याख्यानकाले श्रामण्यं व्याख्यातमत्र
पुनरपि किमर्थमिति परिहारमाह — तत्र सर्वपरित्यागलक्षण उत्सर्ग एव मुख्यत्वेन च मोक्षमार्गः, अत्र
तु श्रामण्यव्याख्यानमस्ति, परं किंतु श्रामण्यं मोक्षमार्गो भवतीति मुख्यत्वेन विशेषोऽस्ति ।।२४४।। एवं
श्रामण्यापरनाममोक्षमार्गोपसंहारमुख्यत्वेन चतुर्थस्थले गाथाद्वयं गतम् । अथ शुभोपयोगिनां
सास्रवत्वाद्वयवहारेण श्रमणत्वं व्यवस्थापयति — संति विद्यन्ते । क्व । समयम्हि समये परमागमे । के
सन्ति । समणा श्रमणास्तपोधनाः । किंविशिष्टाः । सुद्धुवजुत्ता शुद्धोपयोगयुक्ताः शुद्धोपयोगिन इत्यर्थः ।
सुहोवजुत्ता य न केवलं शुद्धोपयोगयुक्ताः, शुभोपयोगयुक्ताश्र्च । चकारोऽत्र अन्वाचयार्थे गौणार्थे
કરતો નથી; અને એવો ( – અમોહી, અરાગી, અદ્વેષી) વર્તતો થકો મુકાય જ છે, પરંતુ
બંધાતો નથી.
આથી એકાગ્રતાને જ મોક્ષમાર્ગપણું સિદ્ધ થાય છે. ૨૪૪.
આ રીતે
મોક્ષમાર્ગ -પ્રજ્ઞાપન સમાપ્ત થયું.
હવે શુભોપયોગનું પ્રજ્ઞાપન કરે છે. તેમાં (પ્રથમ), શુભોપયોગીઓને શ્રમણ તરીકે
ગૌણપણે દર્શાવે છેઃ —
શુદ્ધોપયોગી શ્રમણ છે, શુભયુક્ત પણ શાસ્ત્રે કહ્યા;
શુદ્ધોપયોગી છે નિરાસ્રવ, શેષ સાસ્રવ જાણવા. ૨૪૫.
અન્વયાર્થઃ — [समये] શાસ્ત્રને વિષે (એમ કહ્યું છે કે), [शुद्धोपयुक्ताः श्रमणाः]
શુદ્ધોપયોગી તે શ્રમણ છે, [शुभोपयुक्ताः च भवन्ति] શુભોપયોગી પણ શ્રમણ છે; [तेषु अपि]
તેમાંય, [शुद्धोपयुक्ताः अनास्रवाः] શુદ્ધોપયોગી નિરાસ્રવ છે, [शेषाः सास्रवाः] બાકીના સાસ્રવ
છે (અર્થાત્ શુભોપયોગી આસ્રવ સહિત છે).
૪૫૪પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-