Pravachansar-Gujarati (Devanagari transliteration). Gatha: 46.

< Previous Page   Next Page >


Page 77 of 513
PDF/HTML Page 108 of 544

 

कहानजैनशास्त्रमाळा ]
ज्ञानतत्त्व-प्रज्ञापन
७७

अथ केवलिनामिव सर्वेषामपि स्वभावविघाताभावं निषेधयति जदि सो सुहो व असुहो ण हवदि आदा सयं सहावेण

संसारो वि ण विज्जदि सव्वेसिं जीवकायाणं ।।४६।।
यदि स शुभो वा अशुभो न भवति आत्मा स्वयं स्वभावेन
संसारोऽपि न विद्यते सर्वेषां जीवकायानाम् ।।४६।।

यदि खल्वेकान्तेन शुभाशुभभावस्वभावेन स्वयमात्मा न परिणमते तदा सर्वदैव सर्वथा निर्विघातेन शुद्धस्वभावेनैवावतिष्ठते तथा च सर्व एव भूतग्रामाः समस्तबन्धसाधन- शून्यत्वादाजवंजवाभावस्वभावतो नित्यमुक्ततां प्रतिपद्येरन् तच्च नाभ्युपगम्यते आत्मनः कृते सति दूषणद्वारेण परिहारं ददाति ---जदि सो सुहो व असुहो ण हवदि आदा सयं सहावेण यथैव शुद्धनयेनात्मा शुभाशुभाभ्यां न परिणमति तथैवाशुद्धनयेनापि स्वयं स्वकीयोपादानकारणेन स्वभावेनाशुद्धनिश्चयरूपेणापि यदि न परिणमति तदा किं दूषणं भवति संसारो वि ण विज्जदि निस्संसारशुद्धात्मस्वरूपात्प्रतिपक्षभूतो व्यवहारनयेनापि संसारो न विद्यते केषाम् सव्वेसिं जीवकायाणं सर्वेषां जीवसंघातानामिति तथा हि --आत्मा तावत्परिणामी, स च कर्मोपाधिनिमित्ते सति स्फ टिकमणिरिवोपाधिं गृह्णाति, ततः कारणात्संसाराभावो न भवति अथ मतम् ---संसाराभावः

हवे केवळीभगवंतोनी माफक बधाय जीवोने स्वभावविघातनो अभाव होवानुं निषेधे छेः

आत्मा स्वयं निज भावथी जो शुभ -अशुभ बने नहीं,
तो सर्व जीवनिकायने संसार पण वर्ते नहीं! ४६.

अन्वयार्थः[यदि] जो एम मानवामां आवे के [सः आत्मा] आत्मा [स्वयं] स्वयं [स्वभावेन] स्वभावथी (-पोताना भावथी) [शुभः वा अशुभः] शुभ के अशुभ [ भवति] थतो नथी (अर्थात् शुभाशुभ भावे परिणमतो ज नथी) [सर्वेषां जीवकायानां] तो सर्व जीवनिकायोने [संसारः अपि] संसार पण [न विद्यते] विद्यमान नथी एम ठरे!

टीकाःजो एकांते एम मानवामां आवे के शुभाशुभभावरूप स्वभावे (-पोताना भावे) स्वयं आत्मा परिणमतो नथी, तो सदाय सर्वथा निर्विघात शुद्धस्वभावे ज अवस्थित छे एम ठरे; अने ए रीते बधाय जीवसमूहो, समस्त बंधकारणोथी रहित ठरवाथी संसार- अभावरूप स्वभावने लीधे नित्यमुक्तपणाने पामे अर्थात् नित्यमुक्त ठरे! परंतु ते तो स्वीकारी शकातुं नथी; कारण के आत्मा परिणामधर्मवाळो होवाथी, जेम स्फटिकने जासुद-