आत्मा हि तावत्स्वयं ज्ञानमयत्वे सति ज्ञातृत्वात् ज्ञानमेव । ज्ञानं तु प्रत्यात्मवर्ति
प्रतिभासमयं महासामान्यम् । तत्तु प्रतिभासमयानन्तविशेषव्यापि । ते च सर्वद्रव्यपर्याय-
सकलाखण्डैककेवलज्ञानरूपमात्मानमपि न जानाति । तत एतत्स्थितं यः सर्वं न जानाति स
आत्मानमपि न जानातीति ।।४८।। अथैकमजानन् सर्वं न जानातीति निश्चिनोति --दव्वं द्रव्यं अणंतपज्जयं
अनन्तपर्यायं एगं एकं अणंताणि दव्वजादीणि अनन्तानि द्रव्यजातीनि जो ण विजाणदि यो न विजानाति
ज पूर्ण रीते अनुभवतो — जाणतो नथी. आ रीते सिद्ध थयुं के जे सर्वने जाणतो नथी ते एकने — पोताने — (पूर्ण रीते) जाणतो नथी. ४८.
हवे एकने नहि जाणनार सर्वने जाणतो नथी एम नक्की करे छेः —
*अन्वयार्थः — [यदि] जो [ अनन्तपर्यायं ] अनंत पर्यायवाळा [एकं द्रव्यं ] एक द्रव्यने (-आत्मद्रव्यने) [अनन्तानि द्रव्यजातानि] तथा अनंत द्रव्यसमूहने [युगपद् ] युगपद् [न विजानाति] जाणतो नथी [सः] तो ते (पुरुष) [सर्वाणि] सर्वने ( – अनंत द्रव्यसमूहने) [कथं जानाति] कई रीते जाणी शके? (अर्थात् जे आत्मद्रव्यने न जाणतो होय ते समस्त द्रव्यसमूहने न जाणी शके.)
टीकाः — प्रथम तो आत्मा खरेखर स्वयं ज्ञानमय होवाथी ज्ञातापणाने लीधे ज्ञान ज छे; अने ज्ञान दरेक आत्मामां वर्ततुं ( – रहेलुं) प्रतिभासमय महासामान्य छे. ते (प्रतिभासमय महासामान्य) प्रतिभासमय अनंत विशेषोमां व्यापनारुं छे; अने ते विशेषोनां
* आ गाथानो बीजी रीते अन्वयार्थः — [यदि] जो [अनन्तपर्यायं ] अनंत पर्यायवाळा [एकं द्रव्यं ] एक द्रव्यने (-आत्मद्रव्यने) [न विजानाति] जाणतो नथी [सः] तो ते (पुरुष) [ युगपद् ] युगपद् [सर्वाणि अनन्तानि द्रव्यजातानि] सर्व अनंत द्रव्यसमूहने [कथं जानाति] कई रीते जाणी शके?