स्वयं जातत्वात्, समन्तत्वात्, अनन्तार्थविस्तृतत्वात्, विमलत्वात्, अवग्रहादि- रहितत्वाच्च प्रत्यक्षं ज्ञानं सुखमैकान्तिकमिति निश्चीयते, अनाकुलत्वैकलक्षणत्वात्सौख्यस्य । यतो हि परतो जायमानं पराधीनतया, असमंतमितरद्वारावरणेन, कतिपयार्थप्रवृत्तमितरार्थ- बुभुत्सया, समलमसम्यगवबोधेन, अवग्रहादिसहितं क्रमकृतार्थग्रहणखेदेन परोक्षं ज्ञानमत्यन्त- उत्पन्नम् । किं कर्तृ । णाणं केवलज्ञानम् । कथं जातम् । सयं स्वयमेव । पुनरपि किंविशिष्टम् । समंतं परिपूर्णम् । पुनरपि किंरूपम् । अणंतत्थवित्थडं अनन्तार्थविस्तीर्णम् । पुनः कीदृशम् । विमलं संशयादिमल-
अन्वयार्थः — [ स्वयं जातं ] स्वयं ( – पोताथी ज) ऊपजतुं, [ समंतं ] समंत (अर्थात् सर्व प्रदेशेथी जाणतुं), [ अनन्तार्थविस्तृतं ] अनंत पदार्थोमां विस्तृत, [ विमलं ] विमळ [ तु ] अने [ अवग्रहादिभिः रहितं ] अवग्रहादिथी रहित — [ ज्ञानं ] एवुं ज्ञान [ ऐकान्तिकं सुखं ] एकांतिक सुख छे [ इति भणितम् ] एम (सर्वज्ञदेवे) कह्युं छे.
टीकाः — (१) ‘स्वयं ऊपजतुं’ होवाथी, (२) १‘समंत’ होवाथी, (३)‘अनंत पदार्थोमां विस्तृत’ होवाथी, (४) ‘विमळ’ होवाथी अने (५) ‘अवग्रहादि रहित’ होवाथी, प्रत्यक्ष ज्ञान २एकांतिक सुख छे एम नक्की थाय छे, कारण के सुखनुं अनाकुळता ज एक लक्षण छे.
(आ वात विस्तारथी समजाववामां आवे छेः — )
(१) ‘पर द्वारा ऊपजतुं’ थकुं पराधीनताने लीधे, (२) ३‘असमंत’ होवाथी इतर द्वारोना आवरणने लीधे, (३) ‘(मात्र) केटलाक पदार्थोमां प्रवर्ततुं’ थकुं ४इतर पदार्थोने जाणवानी इच्छाने लीधे, (४) ‘समळ’ होवाथी असम्यक् अवबोधने लीधे ( — कर्ममळवाळुं होवाथी संशय -विमोह -विभ्रम सहित जाणवाने लीधे), अने (५) ‘अवग्रहादि सहित’ होवाथी क्रमे थता ५पदार्थग्रहणना खेदने लीधे ( – आ कारणोने लीधे), परोक्ष ज्ञान अत्यंत आकुळ छे; तेथी ते परमार्थे सुख नथी.
१०२प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. समंत = चारे तरफ — सर्व भागमां वर्ततुं; सर्व आत्मप्रदेशेथी जाणतुं; समस्त; आखुं; अखंड.
२. एकांतिक = परिपूर्ण; छेवटनुं; एकलुं; सर्वथा.
३. परोक्ष ज्ञान खंडित छे अर्थात् अमुक प्रदेशो द्वारा ज जाणे छे, जेम के — वर्ण आंख जेटला प्रदेशो
द्वारा ज (इंद्रियज्ञानथी) जणाय छे; अन्य द्वारो बंध छे.
४. इतर = अन्य; बीजा; ते सिवायना.
५. पदार्थग्रहण अर्थात् पदार्थनो बोध एकीसाथे न थतां अवग्रह, ईहा वगेरे क्रमपूर्वक थतो होवाथी
खेद थाय छे.