Pravachansar-Gujarati (Devanagari transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 103 of 513
PDF/HTML Page 134 of 544

 

कहानजैनशास्त्रमाळा ]
ज्ञानतत्त्व-प्रज्ञापन
१०३

माकुलं भवति ततो न तत् परमार्थतः सौख्यम् इदं तु पुनरनादिज्ञानसामान्य- स्वभावस्योपरि महाविकाशेनाभिव्याप्य स्वत एव व्यवस्थितत्वात्स्वयं जायमानमात्माधीनतया, समन्तात्मप्रदेशान् परमसमक्षज्ञानोपयोगीभूयाभिव्याप्य व्यवस्थितत्वात्समन्तम् अशेषद्वारा- पावरणेन, प्रसभं निपीतसमस्तवस्तुज्ञेयाकारं परमं वैश्वरूप्यमभिव्याप्य व्यवस्थितत्वादनन्तार्थ- विस्तृतम् समस्तार्थाबुभुत्सया, सकलशक्तिप्रतिबन्धककर्मसामान्यनिःक्रान्ततया परिस्पष्ट- प्रकाशभास्वरं स्वभावमभिव्याप्य व्यवस्थितत्वाद्विमलम् सम्यगवबोधेन, युगपत्समर्पित- त्रैसमयिकात्मस्वरूपं लोकालोकमभिव्याप्य व्यवस्थितत्वादवग्रहादिरहितम् क्रमकृतार्थग्रहण- खेदाभावेन प्रत्यक्षं ज्ञानमनाकुलं भवति ततस्तत्पारमार्थिकं खलु सौख्यम् ।।५९।। रहितम् पुनरपि कीदृक् रहियं तु ओग्गहादिहिं अवग्रहादिरहितं चेति एवं पञ्चविशेषणविशिष्टं यत्केवलज्ञानं सुहं ति एगंतियं भणिदं तत्सुखं भणितम् कथंभूतम् ऐकान्तिकं नियमेनेति तथाहि परनिरपेक्षत्वेन चिदानन्दैकस्वभावं निजशुद्धात्मानमुपादानकारणं कृत्वा समुत्पद्यमानत्वात्स्वयं जायमानं

अने आ प्रत्यक्ष ज्ञान तो अनाकुळ छे, कारण के(१) अनादि ज्ञानसामान्यरूप स्वभाव उपर महा विकासथी व्यापीने स्वतः (पोताथी) ज रह्युं होवाथी ‘स्वयं ऊपजे छे’ तेथी आत्माधीन छे (अने आत्माधीन होवाथी आकुळता थती नथी); (२) समस्त आत्मप्रदेशोमां, परम समक्ष ज्ञानोपयोगरूप थई, व्यापी रहेलुं होवाथी ‘समंत छे’ तेथी अशेष द्वारो खुल्लां थयां छे (अने ए रीते कोई द्वार बंध नहि होवाथी आकुळता थती नथी); (३) समस्त वस्तुओना ज्ञेयाकारोने अत्यंत पी गयुं होवाने लीधे परम विविधतामां व्यापीने रहेलुं होवाथी ‘अनंत पदार्थोमां विस्तृत छे’ तेथी सर्व पदार्थोने जाणवानी इच्छानो अभाव छे (अने ए रीते कोई पदार्थने जाणवानी इच्छा नहि होवाथी आकुळता थती नथी); (४) (ज्ञानमांथी) सकळ शक्तिने रोकनारुं कर्मसामान्य नीकळी गयुं होवाने लीधे (ज्ञान) परिस्पष्ट प्रकाश वडे प्रकाशमान (तेजस्वी) स्वभावमां व्यापीने रह्युं होवाथी ‘विमळ छे’ तेथी सम्यक्पणे (बराबर) जाणे छे (अने ए रीते संशयादिरहितपणे जाणवाने लीधे आकुळता थती नथी); तथा (५) जेमणे त्रणे काळनुं पोतानुं स्वरूप युगपद् समर्पित कर्युं छे (एकीसमये जणाव्युं छे) एवा लोकालोकमां व्यापीने रह्युं होवाथी ‘अवग्रहादि रहित छे’ तेथी क्रमे थता पदार्थग्रहणना खेदनो अभाव छे.आ प्रमाणे (उपर्युक्त पांच कारणे) प्रत्यक्ष ज्ञान अनाकुळ छे. तेथी खरेखर ते पारमार्थिक सुख छे.

१. समक्ष = प्रत्यक्ष
२. परम विविधता = समस्तपदार्थसमूह के जे अनंत विविधतामय छे.
३. परिस्पष्ट = सर्व प्रकारे स्पष्ट; अत्यंत स्पष्ट.