अथ केवलस्यापि परिणामद्वारेण खेदस्य संभवादैकान्तिकसुखत्वं नास्तीति प्रत्याचष्टे — जं केवलं ति णाणं तं सोक्खं परिणमं च सो चेव । खेदो तस्स ण भणिदो जम्हा घादी खयं जादा ।।६०।।
अत्र को हि नाम खेदः कश्च परिणामः कश्च केवलसुखयोर्व्यतिरेकः, यतः केवलस्यैकान्तिक सुखत्वं न स्यात् । खेदस्यायतनानि घातिकर्माणि, न नाम केवलं परिणाम- सत्, सर्वशुद्धात्मप्रदेशाधारत्वेनोत्पन्नत्वात्समस्तं सर्वज्ञानाविभागपरिच्छेदपरिपूर्णं सत्, समस्तावरण- क्षयेनोत्पन्नत्वात्समस्तज्ञेयपदार्थग्राहकत्वेन विस्तीर्णं सत्, संशयविमोहविभ्रमरहितत्वेन सूक्ष्मादिपदार्थ- परिच्छित्तिविषयेऽत्यन्तविशदत्वाद्विमलं सत्, क्रमकरणव्यवधानजनितखेदाभावादवग्रहादिरहितं च सत्, यदेवं पञ्चविशेषणविशिष्टं क्षायिकज्ञानं तदनाकुलत्वलक्षणपरमानन्दैकरूपपारमार्थिकसुखात्संज्ञालक्षण- प्रयोजनादिभेदेऽपि निश्चयेनाभिन्नत्वात्पारमार्थिकसुखं भण्यते – इत्यभिप्रायः ।।५९।। अथानन्तपदार्थ- परिच्छेदनात्केवलज्ञानेऽपि खेदोऽस्तीति पूर्वपक्षे सति परिहारमाह – जं केवलं ति णाणं तं सोक्खं
भावार्थः — क्षायिकज्ञान – केवळज्ञान एकांत सुखस्वरूप छे. ५९.
हवे ‘केवळज्ञानने पण परिणाम द्वारा *खेदनो संभव होवाथी केवळज्ञान एकांतिक सुख नथी’ एवा अभिप्रायनुं खंडन करे छेः —
अन्वयार्थः — [यत् ] जे [केवलम् इति ज्ञानं] ‘केवळ’ नामनुं ज्ञान छे [तत् सौख्यं] ते सुख छे. [परिणामः च] परिणाम पण [सः च एव] ते ज छे. [तस्य खेदः न भणितः] तेने खेद कह्यो नथी (अर्थात् केवळज्ञानमां सर्वज्ञदेवे खेद कह्यो नथी) [यस्मात् ] कारण के [घातीनि] घातिकर्मो [क्षयं जातानि] क्षय पाम्यां छे.
टीकाः — अहीं (केवळज्ञाननी बाबतमां), (१) खेद शो, (२) परिणाम शा तथा (३) केवळज्ञान अने सुखनो व्यतिरेक ( – भेद) शो, के जेथी केवळज्ञानने एकांतिक सुखपणुं न होय?
१०४प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
* खेद = थाक; संताप; दुःख.