मात्रम् । घातिकर्माणि हि महामोहोत्पादकत्वादुन्मत्तकवदतस्मिंस्तद्बुद्धिमाधाय परिच्छेद्यमर्थं प्रत्यात्मानं यतः परिणामयन्ति, ततस्तानि तस्य प्रत्यर्थं परिणम्य परिणम्य श्राम्यतः खेदनिदानतां प्रतिपद्यन्ते । तदभावात्कुतो हि नाम केवले खेदस्योद्भेदः । यतश्च त्रिसमया- वच्छिन्नसकलपदार्थपरिच्छेद्याकारवैश्वरूप्यप्रकाशनास्पदीभूतं चित्रभित्तिस्थानीयमनन्तस्वरूपं स्वयमेव परिणमत्केवलमेव परिणामः । ततः कुतोऽन्यः परिणामो यद्द्वारेण खेदस्यात्मलाभः । यतश्च समस्तस्वभावप्रतिघाताभावात्समुल्लसितनिरङ्कुशानन्तशक्तितया सकलं त्रैकालिकं लोका- लोकाकारमभिव्याप्य कूटस्थत्वेनात्यन्तनिःप्रकम्पं व्यवस्थितत्वादनाकुलतां सौख्यलक्षण- यत्केवलमिति ज्ञानं तत्सौख्यं भवति, तस्मात् खेदो तस्स ण भणिदो तस्य केवलज्ञानस्य खेदो दुःखं न भणितम् । तदपि कस्मात् । जम्हा घादी खयं जादा यस्मान्मोहादिघातिकर्माणि क्षयं गतानि । तर्हि तस्यानन्तपदार्थपरिच्छित्तिपरिणामो दुःखकारणं भविष्यति । नैवम् । परिणमं च सो चेव तस्य केवलज्ञानस्य संबन्धी परिणामश्च स एव सुखरूप एवेति । इदानीं विस्तरः — ज्ञानदर्शनावरणोदये सति युगपदर्थान् ज्ञातुमशक्यत्वात् क्रमकरणव्यवधानग्रहणे खेदो भवति, आवरणद्वयाभावे सति युगपद्ग्रहणे केवलज्ञानस्य खेदो नास्तीति सुखमेव । तथैव तस्य भगवतो जगत्त्रयकालत्रयवर्तिसमस्तपदार्थ- युगपत्परिच्छित्तिसमर्थमखण्डैकरूपं प्रत्यक्षपरिच्छित्तिमयं स्वरूपं परिणमत्सत् केवलज्ञानमेव परिणामो, न
(१) खेदनां आयतनो ( – स्थानो) घातिकर्मो छे, केवळ परिणाममात्र नहि. घातिकर्मो महा मोहनां उत्पादक होवाथी धतूरानी माफक १अतत्मां तत्बुद्धि धारण करावी आत्माने ज्ञेय पदार्थ प्रति परिणमावे छे, तेथी ते घातिकर्मो, दरेक पदार्थ प्रति परिणमी परिणमीने थाकता ते आत्माने खेदनां कारण थाय छे. तेमनो (घातिकर्मोनो) अभाव होवाथी केवळज्ञानमां खेदनुं प्रगटवुं क्यांथी थाय? (२) वळी त्रण काळरूप त्रण भेदो जेमां पाडवामां आवे छे एवा समस्त पदार्थोना ज्ञेयाकारोरूप विविधताने प्रकाशवाना स्थानभूत केवळज्ञान, चीतरेली भींतनी माफक, अनंतस्वरूपे पोते ज परिणमतुं होवाथी केवळज्ञान ज परिणाम छे. माटे अन्य परिणाम क्यां छे के जे द्वारा खेदनी उत्पत्ति थाय? (३) वळी केवळज्ञान समस्त
२स्वभावप्रतिघातना अभावने लीधे निरंकुश अनंत शक्ति उल्लसी होवाथी सकळ त्रिकाळिक लोकालोक -आकारमां व्यापीने ३कूटस्थपणे अत्यंत निष्कंप रह्युं छे तेथी आत्माथी प्र. १४
१. अतत्मां तत्बुद्धि = वस्तु जे -स्वरूपे न होय ते -स्वरूपे होवानी मान्यता; जेम के — जडमां चेतनबुद्धि (अर्थात् जडमां चेतननी मान्यता), दुःखमां सुखबुद्धि वगेरे.
२. प्रतिघात = विघ्न; रुकावट; हणावुं ते; घात.
३. कूटस्थ = सर्वकाळे एक रूपे रहेनारुं; अचळ. (केवळज्ञान सर्वथा अपरिणामी नथी; परंतु ते एक
ज्ञेयथी अन्य ज्ञेय प्रति पलटातुं नथी — सर्वदा त्रणे काळना समस्त ज्ञेयाकारोने जाण्या करे छे,
तेथी तेने कूटस्थ कह्युं छे.)