भूतामात्मनोऽव्यतिरिक्तां बिभ्राणं केवलमेव सौख्यम् । ततः कुतः केवलसुखयोर्व्यतिरेकः ।
अतः सर्वथा केवलं सुखमैकान्तिकमनुमोदनीयम् ।।६०।।
च केवलज्ञानाद्भिन्नपरिणामोऽस्ति येन खेदो भविष्यति । अथवा परिणामविषये द्वितीयव्याख्यानं
क्रियते ---युगपदनन्तपदार्थपरिच्छित्तिपरिणामेऽपि वीर्यान्तरायनिरवशेषक्षयादनन्तवीर्यत्वात् खेदकारणं नास्ति, तथैव च शुद्धात्मसर्वप्रदेशेषु समरसीभावेन परिणममानानां सहजशुद्धानन्दैकलक्षणसुख- रसास्वादपरिणतिरूपामात्मनः सकाशादभिन्नामनाकुलतां प्रति खेदो नास्ति । संज्ञालक्षणप्रयोजनादि- भेदेऽपि निश्चयेनाभेदरूपेण परिणममानं केवलज्ञानमेव सुखं भण्यते । ततः स्थितमेतत्केवलज्ञानाद्भिन्नं
सुखं नास्ति । तत एव केवलज्ञाने खेदो न संभवतीति ।।६०।। अथ पुनरपि केवलज्ञानस्य सुखस्वरूपतां
प्रकारान्तरेण दृढयति — णाणं अत्थंतगयं ज्ञानं केवलज्ञानमर्थान्तगतं ज्ञेयान्तप्राप्तं । लोयालोएसु वित्थडा
अभिन्न एवी, सुखना लक्षणभूत अनाकुळता धरतुं थकुं केवळज्ञान ज सुख छे. माटे केवळज्ञान अने सुखनो व्यतिरेक क्यां छे?
आथी ‘केवळज्ञान एकांतिक सुख छे’ एम सर्वथा अनुमोदवायोग्य छे ( – आनंदथी संमत करवायोग्य छे).
भावार्थः — ‘केवळज्ञानमां पण परिणाम थया करता होवाथी थाक लागे अने तेथी दुःख थाय; माटे केवळज्ञान एकांतिक सुख कई रीते होई शके?’ एवी शंकानुं अहीं समाधान करवामां आव्युं छेः
(१) परिणाममात्र थाकनुं के दुःखनुं कारण नथी, पण घातिकर्मोना निमित्ते थता पर -सन्मुख परिणाम थाकनां के दुःखनां कारण छे. केवळज्ञानमां घातिकर्मो अविद्यमान होवाथी त्यां थाक के दुःख नथी. (२) वळी केवळज्ञान पोते ज परिणामशील छे; परिणमन केवळज्ञाननुं स्वरूप ज छे, उपाधि नथी. परिणामनो नाश थाय तो केवळज्ञाननो ज नाश थाय. आ रीते परिणाम केवळज्ञाननुं सहज स्वरूप होवाथी केवळज्ञानने परिणाम द्वारा खेद होई शके नहि — होतो नथी. (३) वळी केवळज्ञान आखा त्रिकाळिक लोकालोकना आकारने ( – समस्त पदार्थोना त्रिकाळिक ज्ञेयाकारसमूहने) सर्वदा अडोलपणे जाणतुं थकुं अत्यंत निष्कंप – स्थिर – अक्षुब्ध – अनाकुळ छे; अने अनाकुळ होवाथी सुखी छे — सुखस्वरूप छे, कारण के अनाकुळता सुखनुं ज लक्षण छे. आम केवळज्ञान अने अक्षुब्धता – अनाकुळता भिन्न नहि होवाथी केवळज्ञान अने सुख भिन्न नथी.
आ रीते (१) घातिकर्मोना अभावने लीधे, (२) परिणाम कोई उपाधि नहि होवाने लीधे, अने (३) केवळज्ञान निष्कंप – स्थिर – अनाकुळ होवाने लीधे, केवळज्ञान सुखस्वरूप ज छे. ६०.
१०६प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-