द्रव्याणि च गुणाश्च पर्यायाश्च अभिधेयभेदेऽप्यभिधानाभेदेन अर्थाः । तत्र गुण- पर्यायानिय्रति गुणपर्यायैरर्यन्त इति वा अर्था द्रव्याणि, द्रव्याण्याश्रयत्वेनेय्रति द्रव्यैराश्रय- भूतैरर्यन्त इति वा अर्था गुणाः, द्रव्याणि क्रमपरिणामेनेय्रति द्रव्यैः क्रमपरिणामेनार्यन्त इति वा अर्थाः पर्यायाः । यथा हि सुवर्णं पीततादीन् गुणान् कुण्डलादींश्च पर्यायानियर्ति तैरर्यमाणं वा अर्थो द्रव्यस्थानीयं, यथा च सुवर्णमाश्रयत्वेनेय्रति तेनाश्रयभूतेनार्यमाणा वा अर्थाः तथाहि — अत्रैव देहे निश्चयनयेन शुद्धबुद्धैकस्वभावः परमात्मास्ति । कस्माद्धेतोः । निर्विकारस्वसंवेदन- प्रत्यक्षत्वात् सुखादिवत् इति, तथैवान्येऽपि पदार्था यथासंभवमागमाभ्यासबलोत्पन्नप्रत्यक्षेणानुमानेन वा ज्ञायन्ते । ततो मोक्षार्थिना भव्येनागमाभ्यासः कर्तव्य इति तात्पर्यम् ।।८६।। अथ द्रव्यगुणपर्याया- णामर्थसंज्ञां कथयति — दव्वाणि गुणा तेसिं पज्जाया अट्ठसण्णया भणिया द्रव्याणि गुणास्तेषां द्रव्याणां पर्यायाश्च त्रयोऽप्यर्थसंज्ञया भणिताः कथिता अर्थसंज्ञा भवन्तीत्यर्थः । तेसु तेषु त्रिषु द्रव्यगुणपर्यायेषु मध्ये गुणपज्जयाणं अप्पा गुणपर्यायाणां संबंधी आत्मा स्वभावः । कः इति पृष्टे । दव्व त्ति उवदेसो द्रव्यमेव स्वभाव इत्युपदेशः, अथवा द्रव्यस्य कः स्वभाव इति पृष्टे गुणपर्यायाणामात्मा

टीकाः — द्रव्यो, गुणो अने पर्यायोमां अभिधेयभेद होवा छतां अभिधानना अभेद वडे तेओ ‘अर्थ’ छे [अर्थात् द्रव्यो, गुणो अने पर्यायोमां वाच्यनो भेद होवा छतां वाचकमां भेद न राखीए तो ‘अर्थ’ एवा एक ज वाचक( – शब्द)थी ए त्रणे ओळखाय छे]. तेमां (ए द्रव्यो, गुणो ने पर्यायो मध्ये), जेओ गुणोने अने पर्यायोने पामे — प्राप्त करे — पहोंचे छे अथवा जेओ गुणो अने पर्यायो वडे पमाय — प्राप्त कराय — पहोंचाय छे एवा *‘अर्थो’ ते द्रव्यो छे, जेओ द्रव्योने आश्रय तरीके पामे — प्राप्त करे — पहोंचे छे अथवा जेओ आश्रयभूत द्रव्यो वडे पमाय — प्राप्त कराय — पहोंचाय छे एवा ‘अर्थो’ ते गुणो छे, जेओ द्रव्योने क्रमपरिणामथी पामे — प्राप्त करे — पहोंचे छे अथवा जेओ द्रव्यो वडे क्रमपरिणामथी (क्रमे थता परिणामने लीधे) पमाय — प्राप्त कराय — पहोंचाय छे एवा ‘अर्थो’ ते पर्यायो छे.

जेम द्रव्यस्थानीय ( – द्रव्य समान, द्रव्यना द्रष्टांतरूप) सुवर्ण पीळाश वगेरे गुणोने अने कुंडळ वगेरे पर्यायोने पामे — प्राप्त करे — पहोंचे छे अथवा (सुवर्ण) तेमना वडे ( – पीळाश वगेरे गुणो अने कुंडळ वगेरे पर्यायो वडे) पमाय — प्राप्त कराय — पहोंचाय छे तेथी द्रव्यस्थानीय सुवर्ण ‘अर्थ’ छे, जेम पीळाश वगेरे गुणो सुवर्णने आश्रय तरीके पामे — प्राप्त करे — पहोंचे छे अथवा (तेओ) आश्रयभूत सुवर्ण वडे पमाय — प्राप्त कराय

*‘ऋ’ धातुमांथी ‘अर्थ’ शब्द बन्यो छे. ‘ऋ’ एटले पामवुं, प्राप्त करवुं, पहोंचवुं, जवुं. ‘अर्थ’ एटले (१) जे पामे — प्राप्त करे — पहोंचे ते, अथवा (२) जेने पमाय — प्राप्त कराय — पहोंचाय ते.