इह खल्वागमनिगदितेष्वनन्तेषु गुणेषु कैश्चिद्गुणैरन्ययोगव्यवच्छेदकतयासाधारण- तामुपादाय विशेषणतामुपगतैरनन्तायां द्रव्यसंततौ स्वपरविवेकमुपगच्छन्तु मोहप्रहाणप्रवणबुद्धयो लब्धवर्णाः । तथाहि – यदिदं सदकारणतया स्वतःसिद्धमन्तर्बहिर्मुखप्रकाशशालितया स्वपर- परिच्छेदकं मदीयं मम नाम चैतन्यमहमनेन तेन समानजातीयमसमानजातीयं वा द्रव्यमन्यद- पहाय ममात्मन्येव वर्तमानेनात्मीयमात्मानं सकलत्रिकालकलितध्रौव्यं द्रव्यं जानामि । एवं भेदज्ञानमाश्रित्य । जो यः कर्ता सो स मोहक्खयं कुणदि निर्मोहपरमानन्दैकस्वभावशुद्धात्मनो विपरीतस्य मोहस्य क्षयं करोतीति सूत्रार्थः ।।८९।। अथ पूर्वसूत्रे यदुक्तं स्वपरभेदविज्ञानं तदागमतः सिद्धयतीति प्रतिपादयति — तम्हा जिणमग्गादो यस्मादेवं भणितं पूर्वं स्वपरभेदविज्ञानाद् मोहक्षयो भवति, तस्मात्कारणाज्जिनमार्गाज्जिनागमात् गुणेहिं गुणैः आदं आत्मानं, न केवलमात्मानं परं च परद्रव्यं च । केषु मध्ये । दव्वेसु शुद्धात्मादिषड्द्रव्येषु अभिगच्छदु अभिगच्छतु जानातु । यदि किम् । णिम्मोहं इच्छदि जदि निर्मोहभावमिच्छति यदि चेत् । स कः । अप्पा आत्मा । कस्य संबन्धित्वेन ।
टीकाः — मोहनो क्षय करवा प्रत्ये १प्रवण बुद्धिवाळा बुधजनो आ जगतमां आगमने विषे कहेला अनंत गुणोमांथी कोईक गुणो वडे — के जे गुणो २अन्य साथे योग रहित होवाथी असाधारणपणुं धारण करीने विशेषणपणाने पाम्या छे तेमना वडे — अनंत ३द्रव्यसंततिमां स्व -परना विवेकने पामो (अर्थात् मोहनो क्षय करवा इच्छता पंडित जनो आगममां कहेला अनंत गुणोमांथी असाधारण अने भिन्नलक्षणभूत गुणो वडे अनंत द्रव्यपरंपरामां ‘आ स्वद्रव्य छे अने आ परद्रव्यो छे’ एवो विवेक करो). ते आ प्रमाणेः —
४सत् अने ५अकारण होवाथी स्वतःसिद्ध, अंतर्मुख अने बहिर्मुख प्रकाशवाळुं होवाथी स्वपरनुं ज्ञायक – एवुं जे आ, मारी साथे संबंधवाळुं, मारुं चैतन्य तेना वडे — के जे (चैतन्य) समानजातीय अथवा असमानजातीय अन्यद्रव्यने छोडीने मारा आत्मामां ज वर्ते छे तेना वडे — हुं पोताना आत्माने ६सकळ त्रिकाळे ध्रुवत्व धरतुं द्रव्य जाणुं छुं. ए
१५४प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. प्रवण = ढळती; अभिमुख; रत.
२. केटलाक गुणो अन्य द्रव्यो साथे संबंध रहित होवाने लीधे अर्थात् अन्य द्रव्योमां नहि होवाने
लीधे असाधारण छे अने तेथी विशेषणभूत — भिन्नलक्षणभूत छे; तेमना वडे द्रव्योनुं भिन्नपणुं
नक्की करी शकाय छे.
३. द्रव्यसंतति = द्रव्यपरंपरा; द्रव्यसमूह.
४. सत् = हयातीवाळुं; सत्तावाळुं; अस्तित्ववाळुं; सत्रूप.
५. अकारण = जेनुं कोइ कारण न होय एवुं; अहेतुक. (चैतन्य सत् अने अहेतुक होवाने लीधे पोताथी ज सिद्ध छे.)
६. सकळ = आखुं; समस्त; निरवशेष. (आत्मा कोई काळने बाकी राख्या विना आखाय त्रणे काळे ध्रुव रहेतुं एवुं द्रव्य छे.)