धर्मत्वमासूत्रयितुमुपक्रान्तं, यत्प्रसिद्धये च ‘धम्मेण परिणदप्पा अप्पा जदि सुद्धसंपओगजुदो पावदि णिव्वाणसुहं’ इति निर्वाणसुखसाधनशुद्धोपयोगोऽधिकर्तुमारब्धः, शुभाशुभोपयोगौ च विरोधिनौ निर्ध्वस्तौ, शुद्धोपयोगस्वरूपं चोपवर्णितं, तत्प्रसादजौ चात्मनो ज्ञानानन्दौ सहजौ समुद्योतयता संवेदनस्वरूपं सुखस्वरूपं च प्रपञ्चितम् । तदधुना कथं कथमपि शुद्धो- पयोगप्रसादेन प्रसाध्य परमनिस्पृहामात्मतृप्तां पारमेश्वरीप्रवृत्तिमभ्युपगतः कृतकृत्यतामवाप्य नितान्तमनाकुलो भूत्वा प्रलीनभेदवासनोन्मेषः स्वयं साक्षाद्धर्म एवास्मीत्यवतिष्ठते — मित्यादि । तत्सर्वं शुद्धोपयोगप्रसादात्प्रसाध्येदानीं निश्चयरत्नत्रयपरिणत आत्मैव धर्म इत्यवतिष्ठते । अथवा द्वितीयपातनिका — सम्यक्त्वाभावे श्रमणो न भवति, तस्मात् श्रमणाद्धर्मोऽपि न भवति । तर्हि कथं श्रमणो भवति, इति पृष्टे प्रत्युत्तरं प्रयच्छन् ज्ञानाधिकारमुपसंहरति — जो णिहदमोहदिट्ठी तत्त्वार्थ- श्रद्धानलक्षणव्यवहारसम्यक्त्वोत्पन्नेन निजशुद्धात्मरुचिरूपेण निश्चयसम्यक्त्वेन परिणतत्वान्निहतमोह- दृष्टिर्विध्वंसितदर्शनमोहो यः । पुनश्च किंरूपः । आगमकुसलो निर्दोषिपरमात्मप्रणीतपरमागमाभ्यासेन निरुपाधिस्वसंवेदनज्ञानकुशलत्वादागमकुशल आगमप्रवीणः । पुनश्च किंरूपः । विरागचरियम्हि अब्भुट्ठिदो व्रतसमितिगु प्त्यादिबहिरङ्गचारित्रानुष्ठानवशेन स्वशुद्धात्मनिश्चलपरिणतिरूपवीतरागचारित्र- मुणेयव्वो’ एम (८मी गाथामां) जे आत्मानुं धर्मपणुं कहेवानुं शरू कर्युं, अने १जेनी सिद्धि माटे २‘धम्मेण परिणदप्पा अप्पा जदि सुद्धसंपओगजुदो पावदि णिव्वाणसुहं’ एम (११मी गाथामां) निर्वाणसुखना साधनभूत शुद्धोपयोगनो अधिकार आरंभ्यो, विरोधी शुभाशुभ उपयोगने नष्ट कर्या ( – हेय बताव्या), शुद्धोपयोगनुं स्वरूप वर्णव्युं, शुद्धोपयोगना प्रसादथी ऊपजतां एवां आत्मानां सहज ज्ञान ने आनंदने समजावतां ज्ञानना स्वरूपनो ने सुखना स्वरूपनो विस्तार कर्यो, ते ( – आत्मानुं धर्मत्व) हवे गमे तेम करीने पण शुद्धोपयोगना प्रसाद वडे ३सिद्ध करीने, परम निस्पृह, आत्मतृप्त (एवी) ४पारमेश्वरी प्रवृत्तिने पाम्या थका, कृतकृत्यताने पामी अत्यंत अनाकुळ थईने, जेमने ५भेदवासनानी प्रगटतानो प्रलय थयो छे एवा थया थका, (आचार्यभगवान) ‘हुं स्वयं साक्षात् धर्म ज छुं’ एम रहे छे ( – एवा भावमां निश्चळ टके छे)ः —
१५८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. जेनी सिद्धि माटे = आत्माने धर्मरूप बनाववानुं जे कार्य ते साधवा माटे
२. अर्थः — धर्मे परिणमेला स्वरूपवाळो आत्मा जो शुद्ध उपयोगमां जोडायेलो होय तो मोक्षना सुखने
पामे छे.
३. सिद्ध करीने = साधीने. (आत्माने धर्मरूप बनाववानुं जे कार्य साधवानुं हतुं ते कार्यने, महा पुरुषार्थ करीने शुद्धोपयोग वडे आचार्यभगवाने साध्युं.)
४. परनी स्पृहा रहित अने आत्मामां ज तृप्त एवी निश्चयरत्नत्रयमां लीनतारूप प्रवृत्ति.
५. भेदवासना = भेदरूप वलण; विकल्प -परिणाम.