अथ क्रमेणास्तित्वं द्विविधमभिदधाति; स्वरूपास्तित्वं सादृश्यास्तित्वं चेति । तत्रेदं स्वरूपास्तित्वाभिधानम् —
अस्तित्वं हि किल द्रव्यस्य स्वभावः, तत्पुनरन्यसाधननिरपेक्षत्वादनाद्यनन्ततया- हेतुकयैकरूपया वृत्त्या नित्यप्रवृत्तत्वाद्विभावधर्मवैलक्षण्याच्च भावभाववद्भावान्नानात्वेऽपि परिणमति, तथा सर्वद्रव्याणीत्यभिप्रायः ।।९५।। एवं नमस्कारगाथा द्रव्यगुणपर्यायकथनगाथा स्वसमयपरसमयनिरूपणगाथा सत्तादिलक्षणत्रयसूचनगाथा चेति स्वतन्त्रगाथाचतुष्टयेन पीठिकाभिधानं प्रथमस्थलं गतम् । अथ प्रथमं तावत्स्वरूपास्तित्वं प्रतिपादयति — सहावो हि स्वभावः स्वरूपं भवति हि स्वभावः स्वरूपं भवति हि स्फु टम् । कः कर्ता । सब्भावो सद्भावः शुद्धसत्ता शुद्धास्तित्वम् । कस्य स्वभावो भवति । दव्वस्स मुक्तात्मद्रव्यस्य । तच्च स्वरूपास्तित्वं यथा मुक्तात्मनः सकाशात्पृथग्भूतानां पुद्गलादिपञ्चद्रव्याणां
हवे अनुक्रमे अस्तित्व बे प्रकारनुं कहे छेः स्वरूप -अस्तित्व अने साद्रश्य -अस्तित्व. तेमां आ स्वरूप -अस्तित्वनुं कथन छेः —
अन्वयार्थः — [सर्वकालं] सर्व काळे [गुणैः] गुणो तथा [चित्रैः स्वकपर्ययैः] अनेक प्रकारना पोताना पर्यायो वडे [उत्पादव्ययध्रुवत्वैः] तेम ज उत्पाद -व्यय -ध्रौव्य वडे [द्रव्यस्य सद्भावः] द्रव्यनुं जे अस्तित्व, [हि] ते खरेखर [स्वभावः] स्वभाव छे.
टीकाः — अस्तित्व खरेखर द्रव्यनो स्वभाव छे. अने ते (अस्तित्व) अन्य साधनथी १निरपेक्ष होवाने लीधे अनादि -अनंत होवाथी तथा २अहेतुक एकरूप ३वृत्तिए सदाय प्रवर्ततुं होवाने लीधे विभावधर्मथी विलक्षण होवाथी, ४भाव अने भाववान्पणाने लीधे अनेकपणुं
१७४प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. अस्तित्व अन्य साधननी अपेक्षा विनानुं — स्वयंसिद्ध छे तेथी अनादि -अनंत छे.
२. अहेतुक = अकारण; जेनुं कोइ कारण नथी एवी.
३. वृत्ति = वर्तन; वर्तवुं ते; परिणति. ( अकारणिक एकरूप परिणतिए सदाकाळ परिणमतुं होवाथी
अस्तित्व विभावधर्मथी जुदा लक्षणवाळुं छे.)
४. अस्तित्व ते (द्रव्यनो) भाव छे अने द्रव्य ते भाववान् (भाववाळुं) छे.