प्रवर्तमानप्रवृत्तियुक्तस्य द्रव्यास्तित्वेन निष्पादितनिष्पत्तियुक्तैर्गुणैः पर्यायैश्च यदस्तित्वं द्रव्यस्य स स्वभावः । यथा वा द्रव्येण वा क्षेत्रेण वा कालेन वा भावेन वा पीततादिगुणेभ्यः कुण्डलादिपर्यायेभ्यश्च पृथगनुपलभ्यमानस्य कर्तृकरणाधिक रणरूपेण कार्तस्वरस्वरूपमुपादाय प्रवर्तमानप्रवृत्तियुक्तैः पीततादिगुणैः कुण्डलादिपर्यायैश्च निष्पादितनिष्पत्तियुक्तस्य कार्तस्वरस्य मूलसाधनतया तैर्निष्पादितं यदस्तित्वं स स्वभावः, तथा द्रव्येण वा क्षेत्रेण वा कालेन वा भावेन वा गुणेभ्यः पर्यायेभ्यश्च पृथगनुपलभ्यमानस्य कर्तृकरणाधिकरणरूपेण शुद्धात्मद्रव्यास्तित्वेन च गुणपर्यायोत्पादव्ययध्रौव्यास्तित्वं साध्यत इति । तद्यथा – यथा स्वकीय-
द्रव्यक्षेत्रकालभावैः सुवर्णादभिन्नानां पीतत्वादिगुणकुण्डलादिपर्यायाणां संबन्धि यदस्तित्वं स एव सुवर्णस्य सद्भावः, तथा स्वकीयद्रव्यक्षेत्रकालभावैः परमात्मद्रव्यादभिन्नानां केवलज्ञानादिगुणकिंचिदून- चरमशरीराकारादिपर्यायाणां संबन्धि यदस्तित्वं स एव मुक्तात्मद्रव्यस्य सद्भावः । यथा स्वकीय- द्रव्यक्षेत्रकालभावैः पीतत्वादिगुणकुण्डलादिपर्यायेभ्यः सकाशादभिन्नस्य सुवर्णस्य सम्बन्धि यदस्तित्वं स
अने पर्यायोना स्वरूपने धारण करीने प्रवर्तता द्रव्यना अस्तित्व वडे जेमनी निष्पत्ति थाय छे, — एवा गुणो अने पर्यायो वडे जे द्रव्यनुं अस्तित्व छे, ते स्वभाव छे. (द्रव्ये, क्षेत्रे, काळे के भावे सुवर्णथी जुदां नहि जोवामां आवतां पीळाशादिक अने कुंडळादिकनुं अस्तित्व ते सुवर्णनुं ज अस्तित्व छे, कारण के पीळाशादिकना अने कुंडळादिकना स्वरूपने सुवर्ण ज धारण करतुं होवाथी सुवर्णना अस्तित्वथी ज पीळाशादिकनी अने कुंडळादिकनी निष्पत्ति — सिद्धि — थाय छे, सुवर्ण न होय तो पीळाशादिक अने कुंडळादिक पण न होय; तेवी रीते द्रव्ये, क्षेत्रे, काळे के भावे द्रव्यथी जुदा नहि जोवामां आवता गुणो अने पर्यायोनुं अस्तित्व ते द्रव्यनुं ज अस्तित्व छे, कारण के गुणो अने पर्यायोना स्वरूपने द्रव्य ज धारण करतुं होवाथी द्रव्यना अस्तित्वथी ज गुणोनी अने पर्यायोनी निष्पत्ति थाय छे, द्रव्य न होय तो गुणो अने पर्यायो पण न होय. आवुं अस्तित्व ते द्रव्यनो स्वभाव छे.)
अथवा, जेम द्रव्ये, क्षेत्रे, काळे के भावे पीळाशआदिगुणोथी अने कुंडळादिपर्यायोथी १जे पृथक् जोवामां आवतुं नथी, कर्ता -करण -अधिकरणरूपे सुवर्णना स्वरूपने धारण करीने प्रवर्तता पीळाशआदिगुणो अने कुंडळादिपर्यायो वडे जेनी निष्पत्ति थाय छे, — एवा सुवर्णनुं, मूळसाधनपणे २तेमनाथी निष्पन्न थतुं, जे अस्तित्व छे, ते स्वभाव छे; तेम द्रव्ये, क्षेत्रे, काळे के भावे गुणोथी अने पर्यायोथी जे पृथक् जोवामां आवतुं नथी,
१७६प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. जे = जे सुवर्ण
२. तेमनाथी = पीळाशआदिगुणो अने कुंडळादिपर्यायोथी. (सुवर्णनुं अस्तित्व निष्पन्न थवामां — सिद्ध
थवामां — नीपजवामां मूळ साधन पीळाशआदिगुणो अने कुंडळादिपर्यायो ज छे.)