Pravachansar-Gujarati (Devanagari transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 180 of 513
PDF/HTML Page 211 of 544

 

इह विविधलक्षणानां लक्षणमेकं सदिति सर्वगतम्
उपदिशता खलु धर्मं जिनवरवृषभेण प्रज्ञप्तम् ।।९७।।

इह किल प्रपञ्चितवैचित्र्येण द्रव्यान्तरेभ्यो व्यावृत्य वृत्तेन प्रतिद्रव्यं सीमानमासूत्रयता विशेषलक्षणभूतेन च स्वरूपास्तित्वेन लक्ष्यमाणानामपि सर्वद्रव्याणामस्तमितवैचित्र्यप्रपञ्चं प्रवृत्य वृत्तं प्रतिद्रव्यमासूत्रितं सीमानं भिन्दत्सदिति सर्वगतं सामान्यलक्षणभूतं सादृश्यास्तित्वमेकं खल्ववबोधव्यम् एवं सदित्यभिधानं सदिति परिच्छेदनं च सर्वार्थपरामर्शि स्यात् यदि पुनरिदमेवं न स्यात्तदा किंचित्सदिति किंचिदसदिति किंचित्सच्चासच्चेति किंचिदवाच्यमिति च स्यात् तत्तु विप्रतिषिद्धमेव प्रसाध्यं चैतदनोकहवत् यथा हि बहूनां बहुविधानामनो- समस्तशेषद्रव्याणामपि व्यवस्थापनीयमित्यर्थः ।।९६।। अथ सादृश्यास्तित्वशब्दाभिधेयां महासत्तां प्रज्ञापयतिइह विविहलक्खणाणं इह लोके प्रत्येकसत्ताभिधानेन स्वरूपास्तित्वेन विविधलक्षणानां भिन्नलक्षणानां चेतनाचेतनमूर्तामूर्तपदार्थानां लक्खणमेगं तु एकमखण्डलक्षणं भवति किं कर्तृ सदित्ति सर्वं सदिति महासत्तारूपम् किंविशिष्टम् सव्वगयं संकरव्यतिकरपरिहाररूपस्वजात्यविरोधेन

अन्वयार्थः[धर्मं] धर्मने [खलु] खरेखर [उपदिशता] उपदेशता [जिनवरवृषभेण] जिनवरवृषभे [इह] आ विश्वमां [विविधलक्षणानां] विविध लक्षणवाळां (भिन्न भिन्न स्वरूप -अस्तित्ववाळां सर्व) द्रव्योनुं, [सत् इति] ‘सत्’ एवुं [सर्वगतं] सर्वगत [लक्षणं] लक्षण (साद्रश्य -अस्तित्व) [एकं] एक [प्रज्ञप्तम्] कह्युं छे.

टीकाःआ विश्वमां, विचित्रताने विस्तारता (विविधपणुंअनेकपणुं दर्शावता), अन्य द्रव्योथी व्यावृत्त रहीने वर्तता अने प्रत्येक द्रव्यनी सीमा बांधता एवा विशेषलक्षणभूत स्वरूप -अस्तित्व वडे (सर्व द्रव्यो) लक्षित थतां होवा छतां, सर्व द्रव्योनुं, विचित्रताना विस्तारने अस्त करतुं, सर्व द्रव्योमां प्रवर्तीने वर्ततुं अने प्रत्येक द्रव्यनी बंधायेली सीमाने अवगणतुं, ‘सत्’ एवुं जे सर्वगत सामान्यलक्षणभूत साद्रश्य -अस्तित्व ते खरेखर एक ज जाणवुं. ए रीते ‘सत्’ एवुं कथन अने ‘सत्’ एवुं ज्ञान सर्व पदार्थोनो परामर्श करनारुं छे. जो ते एम न होय (अर्थात् जो ते सर्वपदार्थपरामर्शी न होय) तो कोईक पदार्थ सत् (हयातीवाळो) होवो जोईए, कोईक असत् (हयाती विनानो) होवो जोईए, कोईक सत् तथा असत् होवो जोईए, अने कोईक अवाच्य होवो जोईए; परंतु ते तो विरुद्ध ज छे. अने आ (‘सत्’ एवुं कथन अने ज्ञान सर्वपदार्थपरामर्शी होवानी वात) तो सिद्ध थई शके छे, वृक्षनी जेम.

१८०प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-

१. जिनवरवृषभ = जिनवरोमां श्रेष्ठ; तीर्थंकर. २.सर्वगत = सर्वमां व्यापनारुं

३. व्यावृत्त = जुदुं; छूटुं; भिन्न. ४. परामर्श = स्पर्श; ख्याल; विचार; लक्ष; स्मरण.