कहानामात्मीयात्मीयस्य विशेषलक्षणभूतस्य स्वरूपास्तित्वस्यावष्टम्भेनोत्तिष्ठन्नानात्वं, सामान्य- लक्षणभूतेन सादृश्योद्भासिनानोकहत्वेनोत्थापितमेकत्वं तिरियति, तथा बहूनां बहुविधानां द्रव्याणामात्मीयात्मीयस्य विशेषलक्षणभूतस्य स्वरूपास्तित्वस्यावष्टम्भेनोत्तिष्ठन्नानात्वं, सामान्य- लक्षणभूतेन सादृश्योद्भासिना सदित्यस्य भावेनोत्थापितमेकत्वं तिरियति । यथा च तेषामनो- कहानां सामान्यलक्षणभूतेन सादृश्योद्भासिनानोकहत्वेनोत्थापितेनैकत्वेन तिरोहितमपि विशेषलक्षणभूतस्य स्वरूपास्तित्वस्यावष्टम्भेनोत्तिष्ठन्नानात्वमुच्चकास्ति, तथा सर्वद्रव्याणामपि सामान्यलक्षणभूतेन सादृश्योद्भासिना सदित्यस्य भावेनोत्थापितेनैकत्वेन तिरोहितमपि विशेष- लक्षणभूतस्य स्वरूपास्तित्वस्यावष्टम्भेनोत्तिष्ठन्नानात्वमुच्चकास्ति ।।९७।। शुद्धसंग्रहनयेन सर्वगतं सर्वपदार्थव्यापकम् । इदं केनोक्त म् । उवदिसदा खलु धम्मं जिणवरवसहेण पण्णत्तं धर्मं वस्तुस्वभावसंग्रहमुपदिशता खलु स्फु टं जिनवरवृषभेण प्रज्ञप्तमिति । तद्यथा – यथा सर्वे मुक्तात्मनः सन्तीत्युक्ते सति परमानन्दैकलक्षणसुखामृतरसास्वादभरितावस्थलोकाकाशप्रमितशुद्धासंख्येयात्मप्रदेशै-
जेम घणां बहुविध वृक्षोने पोतपोताना विशेषलक्षणभूत स्वरूप -अस्तित्वना अवलंबनथी ऊभुं थतुं जे अनेकत्व तेने, सामान्यलक्षणभूत १साद्रश्यदर्शक वृक्षपणा वडे ऊभुं थतुं एकत्व २तिरोहित करे छे, तेम घणां बहुविध द्रव्योने पोतपोताना विशेषलक्षणभूत स्वरूप -अस्तित्वना अवलंबनथी ऊभुं थतुं जे अनेकत्व तेने, सामान्यलक्षणभूत साद्रश्यदर्शक ‘सत’्पणा वडे ( – ‘सत्’ एवा भाव वडे, होवापणा वडे, ‘छे’पणा वडे) ऊभुं थतुं एकत्व तिरोहित करे छे. वळी जेम ते वृक्षोनी बाबतमां, सामान्यलक्षणभूत साद्रश्यदर्शक वृक्षपणाथी ऊभा थता एकत्व वडे तिरोहित थतुं होवा छतां (पोतपोताना) विशेषलक्षणभूत स्वरूप -अस्तित्वना अवलंबनथी ऊभुं थतुं अनेकत्व स्पष्टपणे प्रकाशमान रहे छे ( – आबाद रहे छे, नष्ट थतुं नथी), तेम सर्व द्रव्योनी बाबतमां पण, सामान्यलक्षणभूत साद्रश्यदर्शक ‘सत्’पणाथी ऊभा थता एकत्व वडे तिरोहित थतुं होवा छतां (पोतपोताना) विशेषलक्षणभूत स्वरूप -अस्तित्वना अवलंबनथी ऊभुं थतुं अनेकत्व स्पष्टपणे प्रकाशमान रहे छे. [घणां (अर्थात् संख्याथी अनेक) अने बहुविध (अर्थात् आम्रवृक्ष, अशोकवृक्ष इत्यादि अनेक प्रकारनां) वृक्षोनुं पोतपोतानुं स्वरूप -अस्तित्व भिन्न भिन्न होवाथी स्वरूप- अस्तित्वनी अपेक्षाए तेमनामां अनेकपणुं छे, परंतु वृक्षपणुं के जे सर्व वृक्षोनुं सामान्य लक्षण छे अने जे सर्व वृक्षोमां साद्रश्य (समानपणुं) बतावे छे तेनी अपेक्षाए सर्व वृक्षोमां एकपणुं छे; आ एकपणाने मुख्य करीए त्यारे अनेकपणुं गौण थाय छे; तेवी रीते घणां (अर्थात् अनंत) अने बहुविध (अर्थात् छ प्रकारनां) द्रव्योनुं पोतपोतानुं स्वरूप -अस्तित्व
१. साद्रश्य = समानपणुं; सरखापणुं.
२. तिरोहित = तिरोभूत; आच्छादित; अद्रश्य.