यथा खल्वेकं मुक्ताफलस्रग्दाम हार इति सूत्रमिति मुक्ताफलमिति त्रेधा विस्तार्यते, तथैकं द्रव्यं द्रव्यमिति गुण इति पर्याय इति त्रेधा विस्तार्यते । यथा चैकस्य मुक्ताफलस्रग्दाम्नः शुक्लो गुणः शुक्लो हारः शुक्लं सूत्रं शुक्लं मुक्ताफलमिति त्रेधा विस्तार्यते, तथैकस्य द्रव्यस्य सत्तागुणः सद्द्रव्यं सद्गुणः सत्पर्याय इति त्रेधा विस्तार्यते । यथा चैकस्मिन् मुक्ताफलस्रग्दाम्नि यः शुक्लो गुणः स न हारो न सूत्रं न मुक्ताफलं यश्च हारः सूत्रं मुक्ताफलं वा स न शुक्लो गुण इतीतरेतरस्य यस्तस्याभावः स तदभाव- लक्षणोऽतद्भावोऽन्यत्वनिबन्धनभूतः, तथैकस्मिन् द्रव्ये यः सत्तागुणस्तन्न द्रव्यं नान्यो गुणो स्थानीयो योऽसौ शुक्लगुणः स प्रदेशाभेदेन किं किं भण्यते । शुक्लो हार इति शुक्लं सूत्रमिति शुक्लं मुक्ताफलमिति भण्यते, यश्च हारः सूत्रं मुक्ताफलं वा तैस्त्रिभिः प्रदेशाभेदेन शुक्लो गुणो भण्यत इति तद्भावस्य लक्षणमिदम् । तद्भावस्येति कोऽर्थः । हारसूत्रमुक्ताफलानां शुक्लगुणेन सह तन्मयत्वं प्रदेशाभिन्नत्वमिति । तथा मुक्तात्मपदार्थे योऽसौ शुद्धसत्तागुणः स प्रदेशाभेदेन किं किं भण्यते । सत्तालक्षणः परमात्मपदार्थ इति सत्तालक्षणः केवलज्ञानादिगुण इति सत्तालक्षणः सिद्धपर्याय
अन्वयार्थः — [सत् द्रव्यं] ‘सत् द्रव्य’ [सत् च गुणः] ‘सत् गुण’ [च] अने [सत् च एव पर्यायः] ‘सत् पर्याय’ — [इति] एम [विस्तारः] (सत्तागुणनो) विस्तार छे. [यः खलु] (तेमने परस्पर) जे [तस्य अभावः] ‘तेनो अभाव’ अर्थात् ‘ते -पणे होवानो अभाव’ छे [सः] ते [तदभावः] ‘तद् -अभाव’ [अतद्भावः] एटले के ‘अतद्भाव’ छे.
टीकाः — जेम एक *मौक्तिकमाळा, ‘हार’ तरीके, ‘दोरा’ तरीके, अने ‘मोती’ तरीके — एम त्रिधा (त्रण प्रकारे) विस्तारवामां आवे छे, तेम एक द्रव्य, ‘द्रव्य’ तरीके, ‘गुण’ तरीके अने ‘पर्याय’ तरीके — एम त्रिधा विस्तारवामां आवे छे.
वळी जेम एक मौक्तिकमाळानो शुक्लत्वगुण, ‘शुक्ल हार,’ ‘शुक्ल दोरो’ अने ‘शुक्ल मोती’ — एम त्रिधा विस्तारवामां आवे छे, तेम एक द्रव्यनो सत्तागुण, ‘सत् द्रव्य’, ‘सत् गुण’ अने ‘सत् पर्याय’ — एम त्रिधा विस्तारवामां आवे छे.
वळी जेवी रीते एक मौक्तिकमाळामां जे शुक्लत्वगुण छे ते हार नथी, दोरो नथी के मोती नथी, अने जे हार, दोरो के मोती छे ते शुक्लत्वगुण नथी — एम एकबीजाने जे ‘तेनो अभाव’ अर्थात् ‘ते -पणे होवानो अभाव’ छे ते ‘तद् -अभाव’ लक्षण ‘अतद्भाव’ छे के जे (अतद्भाव) अन्यत्वनुं कारण छे; तेवी रीते एक द्रव्यमां *मौक्तिकमाळा = मोतीनी माळा; मोतीनो हार.