Pravachansar-Gujarati (Devanagari transliteration). Gatha: 108.

< Previous Page   Next Page >


Page 210 of 513
PDF/HTML Page 241 of 544

 

२१प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
अथ सर्वथाऽभावलक्षणत्वमतद्भावस्य निषेधयति
जं दव्वं तं ण गुणो जो वि गुणो सो ण तच्चमत्थादो
एसो हि अतब्भावो णेव अभावो त्ति णिद्दिट्ठो ।।१०८।।
यद्द्रव्यं तन्न गुणो योऽपि गुणः स न तत्त्वमर्थात्
एष ह्यतद्भावो नैव अभाव इति निर्दिष्टः ।।१०८।।

वाच्यो न भवति केवलज्ञानादिगुणो वा सिद्धपर्यायो वा, मुक्तजीवकेवलज्ञानादिगुणसिद्धपर्यायशब्दैश्च शुद्धसत्तागुणो वाच्यो न भवति इत्येवं परस्परं प्रदेशाभेदेऽपि योऽसौ संज्ञादिभेदः स तस्य पूर्वोक्तलक्षणतद्भावस्याभावस्तदभावो भण्यते स च तदभावः पुनरपि किं भण्यते अतद्भावः संज्ञा- लक्षणप्रयोजनादिभेद इत्यर्थः यथात्र शुद्धात्मनि शुद्धसत्तागुणेन सहाभेदः स्थापितस्तथा यथासंभवं सर्वद्रव्येषु ज्ञातव्य इत्यभिप्रायः ।।१०७।। अथ गुणगुणिनोः प्रदेशभेदनिषेधेन तमेव संज्ञादि- भेदरूपमतद्भावं दृढयतिजं दव्वं तं ण गुणो यद्द्रव्यं स न गुणः, यन्मुक्तजीवद्रव्यं स शुद्धः सन् गुणो न भवति मुक्तजीवद्रव्यशब्देन शुद्धसत्तागुणो वाच्यो न भवतीत्यर्थः जो वि गुणो सो ण तच्चमत्थादो

आ रीते आ गाथामां सत्तानुं उदाहरण लईने अतद्भावने स्पष्ट रीते समजाव्यो. (अहीं एटलुं विशेष छे के जे सत्तागुण विषे कह्युं ते अन्य गुणो विषे पण योग्य रीते समजवुं. जेम केःसत्तागुणनी माफक, एक आत्माना पुरुषार्थगुणने ‘पुरुषार्थी आत्मद्रव्य,’ ‘पुरुषार्थी ज्ञानादिगुण’ अने ‘पुरुषार्थी सिद्धत्वादिपर्याय’एम विस्तारी शकाय छे. अभिन्न प्रदेशो होवाने लीधे आम विस्तार करवामां आवे छे, छतां संज्ञालक्षणप्रयोजनादि भेद होवाने लीधे पुरुषार्थगुणने तथा आत्मद्रव्यने, ज्ञानादि अन्यगुणने के सिद्धत्वादिपर्यायने अतद्भाव छे के जे अतद्भाव तेमनामां अन्यत्वनुं कारण छे.) १०७.

हवे सर्वथा अभाव ते अतद्भावनुं लक्षण होवानो निषेध करे छेः
स्वरूपे नथी जे द्रव्य ते गुण, गुण ते नहि द्रव्य छे,

आने अतत्पणुं जाणवुं, न अभावने; भाख्युं जिने.१०८.

अन्वयार्थः[अर्थात्] स्वरूप -अपेक्षाए [यद् द्रव्यं] जे द्रव्य छे [तत् न गुणः] ते गुण नथी [यः अपि गुणः] अने जे गुण छे [सः न तत्त्वं] ते द्रव्य नथी;[एषः हि अतद्भावः] आ अतद्भाव छे; [न एव अभावः] सर्वथा अभाव ते अतद्भाव नथी; [इति निर्दिष्टः] आम (जिनेन्द्र द्वारा) दर्शाववामां आव्युं छे.