अथ निर्धार्यमाणत्वेनोदाहरणीकृतस्य जीवस्य मनुष्यादिपर्यायाणां क्रियाफलत्वेनान्यत्वं द्योतयति —
सर्वपदार्थेषु द्रष्टव्यमिति ।।११५।। एवं नयसप्तभङ्गीव्याख्यानगाथयाष्टमस्थलं गतम् । एवं पूर्वोक्त-
प्रकारेण प्रथमा नमस्कारगाथा, द्रव्यगुणपर्यायकथनरूपेण द्वितीया, स्वसमयपरसमयप्रतिपादनेन तृतीया, द्रव्यस्य सत्तादिलक्षणत्रयसूचनरूपेण चतुर्थीति स्वतन्त्रगाथाचतुष्टयेन पीठिकास्थलम् । तदनन्तरमवान्तरसत्ताकथनरूपेण प्रथमा, महासत्तारूपेण द्वितीया, यथा द्रव्यं स्वभावसिद्धं तथा सत्तागुणोऽपीति कथनरूपेण तृतीया, उत्पादव्ययध्रौव्यत्वेऽपि सत्तैव द्रव्यं भवतीति कथनेन चतुर्थीति गाथाचतुष्टयेन सत्तालक्षणविवरणमुख्यता । तदनन्तरमुत्पादव्ययध्रौव्यलक्षणविवरणमुख्यत्वेन गाथात्रयं, तदनन्तरं द्रव्यपर्यायकथनेन गुणपर्यायक थनेन च गाथाद्वयं, ततश्च द्रव्यस्यास्तित्वस्थापनारूपेण प्रथमा,
थती सप्तभंगी सतत सम्यक् रीते उच्चारवामां आवता १‘स्यात्’काररूपी अमोघ मंत्रपद वडे, २‘ज’कारमां रहेला सघळाय विरोधविषना मोहने दूर करे छे. ११५.
हवे, जेनो निर्धार करवानो होवाथी जेने उदाहरणरूप बनाववामां आव्यो छे एवो जे जीव तेना मनुष्यादिपर्यायो क्रियानां फळ होवाथी ते पर्यायोनुं अन्यत्व (अर्थात् ते पर्यायो बदलाया करे छे एम) प्रकाशे छेः — नथी ‘आ ज’ एवो कोई, ज्यां किरिया स्वभाव -निपन्न छे; किरिया नथी फळहीन, जो निष्फळ धरम उत्कृष्ट छे.११६.
२२८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. स्याद्वादमां अनेकांतने सूचवतो ‘स्यात्’ शब्द सम्यक्पणे वपराय छे. ते ‘स्यात्’ पद एकांतवादमां रहेला समस्त विरोधरूपी विषना भ्रमने नष्ट करवामां रामबाण मंत्र छे.
२. अनेकांतात्मक वस्तुस्वभावनी अपेक्षा रहित एकांतवादमां मिथ्या एकांतने सूचवतो जे ‘ज’ शब्द
वपराय छे ते वस्तुस्वभावथी विपरीत निरूपण करे छे तेथी तेनो अहीं निषेध कर्यो छे.
(अनेकांतात्मक वस्तुस्वभावनो ख्याल चूक्या विना, जे अपेक्षाए वस्तुनुं कथन चालतुं होय ते
अपेक्षाए तेनुं निर्णीतपणुं — नियमबद्धपणुं — निरपवादपणुं बताववा माटे जे ‘ज’ शब्द वापरवामां
आवे छे, तेनो अहीं निषेध न समजवो.)