णरणारयतिरियसुरा जीवा खलु णामकम्मणिव्वत्ता ।
वर्त्याधारेण दीपशिखारूपेण परिणमयति, तथा कर्माग्निः कर्ता तैलस्थानीयं शुद्धात्मस्वभावं तिरस्कृत्य वर्तिस्थानीयशरीराधारेण दीपशिखास्थानीयनरनारकादिपर्यायरूपेण परिणमयति । ततो ज्ञायते मनुष्यादिपर्यायाः निश्चयनयेन कर्मजनिता इति ।।११७।। अथ नरनारकादिपर्यायेषु कथं जीवस्य
स्वभावाभिभवो जातस्तत्र किं जीवाभाव इति प्रश्ने प्रत्युत्तरं ददाति — णरणारयतिरियसुरा जीवा
नरनारकतिर्यक्सुरनामानो जीवाः सन्ति तावत् । खलु स्फु टम् । कथंभूताः । णामकम्मणिव्वत्ता
नरनारकादिस्वकीयस्वकीयनामकर्मणा निर्वृत्ताः । ण हि ते लद्धसहावा किंतु यथा माणिक्यबद्धसुवर्ण-
कङ्कणेषु माणिक्यस्य हि मुख्यता नास्ति, तथा ते जीवाश्चिदानन्दैकशुद्धात्मस्वभावमलभमानाः सन्तो
छे, तेम कर्मना स्वभाव वडे जीवना स्वभावनो पराभव करीने कराता मनुष्यादिपर्यायो कर्मनां कार्य छे.
भावार्थः — मनुष्यादिपर्यायो ११६मी गाथामां कहेली रागद्वेषमय क्रियानां फळ छे; कारण के ते क्रियाथी कर्म बंधाय छे अने कर्म जीवना स्वभावनो पराभव करीने मनुष्यादिपर्यायो निपजावे छे. ११७.
हवे मनुष्यादिपर्यायोमां जीवने स्वभावनो पराभव कया कारणे थाय छे तेनो निर्धार करे छेः —
अन्वयार्थः — [नरनारकतिर्यक्सुराः जीवाः] मनुष्य, नारक, तिर्यंच ने देवरूप जीवो [खलु] खरेखर [नामकर्मनिर्वृत्ताः] नामकर्मथी निष्पन्न छे. [हि] खरेखर [स्वकर्माणि] तेओ पोताना कर्मरूपे [परिणममानाः] परिणमता होवाथी [ते न लब्धस्वभावाः] तेमने स्वभावनी उपलब्धि नथी. प्र. ३०