एगम्हि संति समये संभवठिदिणाससण्णिदा अट्ठा । समयस्स सव्वकालं एस हि कालाणुसब्भावो ।।१४३।।
अस्ति हि समस्तेष्वपि वृत्त्यंशेषु समयपदार्थस्योत्पादव्ययध्रौव्यत्वमेकस्मिन् वृत्त्यंशे तस्य
दर्शनात् । उपपत्तिमच्चैतत्, विशेषास्तित्वस्य सामान्यास्तित्वमन्तरेणानुपपत्तेः । अयमेव च
दुभयाधारभूताङ्गुलिद्रव्यस्थानीयेन कालाणुद्रव्यरूपेण ध्रौव्यमिति कालद्रव्यसिद्धिरित्यर्थः ।।१४२।।
अथ पूर्वोक्तप्रकारेण यथा वर्तमानसमये कालद्रव्यस्योत्पादव्ययध्रौव्यत्वं स्थापितं तथा सर्वसमयेष्व- स्तीति निश्चिनोति — एगम्हि संति समये संभवठिदिणाससण्णिदा अट्ठा एकस्मिन्समये सन्ति विद्यन्ते । के । (काळपदार्थ) अवस्थित न होय? (काळपदार्थने एक
वृत्त्यंशमां पण उत्पाद अने विनाश युगपद् थता होवाथी ते निरन्वय अर्थात् खंडित नथी माटे स्वभावे अवश्य ध्रुव छे.)
आ प्रमाणे एक वृत्त्यंशमां काळपदार्थ उत्पाद -व्यय -ध्रौव्यवाळो छे एम सिद्ध थयुं. १४२.
हवे (जेम एक वृत्त्यंशमां काळपदार्थ उत्पादव्ययध्रौव्यवाळो सिद्ध कर्यो तेम) सर्व वृत्त्यंशोमां काळपदार्थ उत्पादव्ययध्रौव्यवाळो छे एम सिद्ध करे छेः —
अन्वयार्थः — [एकस्मिन् समये] एक एक समयमां [संभवस्थितिनाशसंज्ञिताः अर्थाः] उत्पाद, ध्रौव्य अने व्यय नामना अर्थो [समयस्य] काळने [सर्वकालं] सदाय [सन्ति] होय छे. [एषः हि] आ ज [कालाणुसद्भावः] काळाणुनो सद्भाव छे (अर्थात् आ ज काळाणुना अस्तित्वनी सिद्धि छे).
टीकाः — काळपदार्थने बधाय वृत्त्यंशोमां उत्पाद -व्यय -ध्रौव्य होय छे, कारण के (१४२मी गाथामां सिद्ध थयुं तेम) एक वृत्त्यंशमां तेओ (उत्पादव्ययध्रौव्य) जोवामां आवे छे. अने आ योग्य ज छे, कारण के विशेष अस्तित्व सामान्य अस्तित्व विना बनी शके