Pravachansar-Gujarati (Devanagari transliteration). Gatha: 169.

< Previous Page   Next Page >


Page 321 of 513
PDF/HTML Page 352 of 544

 

कहानजैनशास्त्रमाळा ]
ज्ञेयतत्त्व-प्रज्ञापन
३२१

यतो हि सूक्ष्मत्वपरिणतैर्बादरपरिणतैश्चानतिसूक्ष्मत्वस्थूलत्वात् कर्मत्वपरिणमनशक्ति- योगिभिरतिसूक्ष्मस्थूलतया तदयोगिभिश्चावगाहविशिष्टत्वेन परस्परमबाधमानैः स्वयमेव सर्वत एव पुद्गलकायैर्गाढं निचितो लोकः ततोऽवधार्यते न पुद्गलपिण्डानामानेता पुरुषोऽस्ति ।।१६८।।

अथात्मनः पुद्गलपिण्डानां कर्मत्वकर्तृत्वाभावमवधारयति

कम्मत्तणपाओग्गा खंधा जीवस्स परिणइं पप्पा
गच्छंति कम्मभावं ण हि ते जीवेण परिणमिदा ।।१६९।।
कर्मत्वप्रायोग्याः स्कन्धा जीवस्य परिणतिं प्राप्य
गच्छन्ति कर्मभावं न हि ते जीवेन परिणमिताः ।।१६९।।

योग्यैर्बादरैश्च पुनश्च कथंभूतैः अप्पाओग्गेहिं अतिसूक्ष्मस्थूलत्वेन कर्मवर्गणायोग्यतारहितैः पुनश्च किंविशिष्टैः जोग्गेहिं अतिसूक्ष्मस्थूलत्वाभावात्कर्मवर्गणायोग्यैरिति अयमत्रार्थःनिश्चयेन शुद्ध- स्वरूपैरपि व्यवहारेण कर्मोदयाधीनतया पृथिव्यादिपञ्चसूक्ष्मस्थावरत्वं प्राप्तैर्जीवैर्यथा लोको निरन्तरं भृतस्तिष्ठति तथा पुद्गलैरपि ततो ज्ञायते यत्रैव शरीरावगाढक्षेत्रे जीवस्तिष्ठति बन्धयोग्यपुद्गला अपि

टीकाःसूक्ष्मपणे परिणमेला तेम ज बादरपणे परिणमेला, अति सूक्ष्म अथवा अति स्थूल नहि होवाथी कर्मपणे परिणमवानी शक्तिवाळा तेम ज अति सूक्ष्म अथवा अति स्थूल होवाथी कर्मपणे परिणमवानी शक्ति वगरनाएवा पुद्गलकायो वडे, अवगाहनी विशिष्टताने लीधे परस्पर बाधा कर्या विना, स्वयमेव सर्वतः (बधाय प्रदेशे) लोक गाढ भरेलो छे. माटे नक्की थाय छे के पुद्गलपिंडोनो लावनार आत्मा नथी.

भावार्थःआ लोकमां सर्व स्थळे जीवो छे अने कर्मबंधने योग्य पुद्गलवर्गणा पण सर्व स्थळे छे. जीवने जे प्रकारना परिणाम थाय ते प्रकारनो जीवने कर्मबंध थाय छे. एम नथी के आत्मा कोई बहारनी जग्याएथी कर्मयोग्य पुद्गलो लावीने बंध करे छे. १६८.

हवे आत्मा पुद्गलपिंडोने कर्मपणे करनारो नथी एम नक्की करे छेः

स्कंधो करमने योग्य पामी जीवना परिणामने
कर्मत्वने पामे; नहीं जीव परिणमावे तेमने. १६९.

अन्वयार्थः[कर्मत्वप्रायोग्याः स्कंधाः] कर्मपणाने योग्य स्कंधो [जीवस्य परिणतिं प्राप्य] जीवनी परिणतिने पामीने [कर्मभावं गच्छन्ति] कर्मभावने पामे छे; [न हि ते जीवेन परिणमिताः] तेमने जीव परिणमावतो नथी. प्र. ४१