भावेण जेण जीवो पेच्छदि जाणादि आगदं विसये ।
अयमात्मा साकारनिराकारपरिच्छेदात्मकत्वात्परिच्छेद्यतामापद्यमानमर्थजातं येनैव मोहरूपेण रागरूपेण द्वेषरूपेण वा भावेन पश्यति जानाति च तेनैवोपरज्यत एव । योऽयमुपरागः स खलु स्निग्धरूक्षत्वस्थानीयो भावबन्धः । अथ पुनस्तेनैव पौद्गलिकं कर्म युक्तिं द्रव्यबन्धस्वरूपं च प्रतिपादयति — भावेण जेण भावेन परिणामेन येन जीवो जीवः कर्ता पेच्छदि जाणादि निर्विकल्पदर्शनपरिणामेन पश्यति सविकल्पज्ञानपरिणामेन जानाति । किं कर्मतापन्नं, आगदं विसये आगतं प्राप्तं किमपीष्टानिष्टं वस्तु पञ्चेन्द्रियविषये । रज्जदि तेणेव पुणो रज्यते तेनैव पुनः आदिमध्यान्तवर्जितं रागादिदोषरहितं चिज्ज्योतिःस्वरूपं निजात्मद्रव्यमरोचमानस्तथैवाजानन् सन् समस्तरागादिविकल्पपरिहारेणाभावयंश्च तेनैव पूर्वोक्तज्ञानदर्शनोपयोगेन रज्यते रागं करोति इति भावबन्धयुक्तिः । बज्झदि कम्म त्ति उवदेसो तेन भावबन्धेन नवतरद्रव्यकर्म बध्नातीति
हवे भावबंधनी युक्ति अने द्रव्यबंधनुं स्वरूप कहे छेः —
अन्वयार्थः — [जीवः] जीव [येन भावेन] जे भावथी [विषये आगतं] विषयमां आवेल पदार्थने [पश्यति जानाति] देखे छे अने जाणे छे, [तेन एव] तेनाथी ज [रज्यति] उपरक्त थाय छे; [पुनः] वळी तेनाथी ज [कर्म बध्यते] कर्म बंधाय छे; — [इति] एम [उपदेशः] उपदेश छे.
टीकाः — आ आत्मा साकार अने निराकार प्रतिभासस्वरूप ( – ज्ञान अने दर्शन- स्वरूप) होवाथी प्रतिभास्य (-प्रतिभासवायोग्य) पदार्थ समूहने जे मोहरूप, रागरूप के द्वेषरूप भावथी देखे छे अने जाणे छे, तेनाथी ज उपरक्त थाय छे. जे आ उपराग (-मलिनता, विकार) छे ते खरेखर *स्निग्ध -रूक्षत्वस्थानीय भावबंध छे. वळी तेनाथी ज
३३४प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
*स्निग्ध -रूक्षत्वस्थानीय = स्निग्धता अने रूक्षता समान. (जेम पुद्गलमां विशिष्ट स्निग्धता -रूक्षता
ते बंध छे, तेम जीवमां रागद्वेषरूप विकार ते भावबंध छे.)