द्रव्यबन्धोऽस्ति तावद्विशिष्टपरिणामात् । विशिष्टत्वं तु परिणामस्य रागद्वेषमोहमय- त्वेन । तच्च शुभाशुभत्वेन द्वैतानुवर्ति । तत्र मोहद्वेषमयत्वेनाशुभत्वं, रागमयत्वेन तु शुभत्वं चाशुभत्वं च । विशुद्धिसंक्लेशाङ्गत्वेन रागस्य द्वैविध्यात् भवति ।।१८०।।
अथ विशिष्टपरिणामविशेषमविशिष्टपरिणामं च कारणे कार्यमुपचर्य कार्यत्वेन निर्दिशति — सुहपरिणामो पुण्णं असुहो पावं ति भणिदमण्णेसु ।
परिणामो णण्णगदो दुक्खक्खयकारणं समये ।।१८१।। द्रव्यबन्धसाधकं रागाद्युपाधिजनितभेदं दर्शयति — परिणामादो बंधो परिणामात्सकाशाद्बन्धो भवति । स च परिणामः किंविशिष्टः । परिणामो रागदोसमोहजुदो वीतरागपरमात्मनो विलक्षणत्वेन परिणामो रागद्वेष- मोहोपाधित्रयेण संयुक्तः । असुहो मोहपदोसो अशुभौ मोहप्रद्वेषौ । परोपाधिजनितपरिणामत्रयमध्ये मोह- प्रद्वेषद्वयमशुभम् । सुहो व असुहो हवदि रागो शुभोऽशुभो वा भवति रागः । पञ्चपरमेष्ठयादिभक्तिरूपः शुभराग उच्यते, विषयकषायरूपश्चाशुभ इति । अयं परिणामः सर्वोऽपि सोपाधित्वात् बन्धहेतुरिति ज्ञात्वाबन्धे शुभाशुभसमस्तरागद्वेषविनाशार्थं समस्तरागाद्युपाधिरहिते सहजानन्दैकलक्षणसुखामृतस्वभावे निजात्मद्रव्ये भावना कर्तव्येति तात्पर्यम् ।।१८०।। अथ द्रव्यरूपपुण्यपापबन्धकारणत्वाच्छुभाशुभपरिणामयोः पुण्यपापसंज्ञां शुभाशुभरहितशुद्धोपयोगपरिणामस्य मोक्षकारणत्वं च कथयति — सुहपरिणामो पुण्णं छे, [रागः] राग [शुभः वा अशुभः] शुभ अथवा अशुभ [भवति] होय छे.
टीकाः — प्रथम तो द्रव्यबंध विशिष्ट परिणामथी होय छे. परिणामनुं विशिष्टपणुं राग -द्वेष -मोहमयपणाने लीधे छे. ते शुभ अने अशुभपणाने लीधे द्वैतने अनुसरे छे. त्यां, १मोह -द्वेषमयपणा वडे अशुभपणुं होय छे, अने रागमयपणा वडे शुभपणुं तेम ज अशुभपणुं होय छे कारण के राग २विशुद्धि तेम ज संक्लेशवाळो होवाथी द्विविध होय छे. १८०.
हवे विशिष्ट परिणामना भेदने तथा अविशिष्ट परिणामने, कारणमां कार्यनो उपचार करीने कार्यपणे दर्शावे छेः —
१. मोहमय परिणाम तेम ज द्वेषमय परिणाम अशुभ छे.
२. धर्मानुराग विशुद्धिवाळो होवाथी धर्मानुरागमय परिणाम शुभ छे; विषयानुराग संकलेशवाळो होवाथी
विषयानुरागमय परिणाम अशुभ छे.