नवच्छिन्नविषयत्वाभ्यां चाभिलषितं जिज्ञासितं सन्दिग्धं चार्थं ध्यायन् दृष्टः, भगवान् सर्वज्ञस्तु निहतघनघातिकर्मतया मोहाभावे ज्ञानशक्तिप्रतिबन्धकाभावे च निरस्ततृष्णत्वात्प्रत्यक्षसर्वभाव- तत्त्वज्ञेयान्तगतत्वाभ्यां च नाभिलषति, न जिज्ञासति, न सन्दिह्यति च; कुतोऽभिलषितो जिज्ञासितः सन्दिग्धश्चार्थः । एवं सति किं ध्यायति ।।१९७।। तदन्यत्र कथितमास्ते ।।१९६।। एवमात्मपरिज्ञानाद्दर्शनमोहक्षपणं भवतीति कथनरूपेण प्रथमगाथा,
दर्शनमोहक्षयाच्चारित्रमोहक्षपणं भवतीति कथनेन द्वितीया, तदुभयक्षयेण मोक्षो भवतीति प्रतिपादनेन तृतीया चेत्यात्मोपलम्भफलकथनरूपेण द्वितीयस्थले गाथात्रयं गतम् । अथोपलब्धशुद्धात्मतत्त्वसकलज्ञानी किं ध्यायतीति प्रश्नमाक्षेपद्वारेण पूर्वपक्षं वा करोति — णिहदघणघादिकम्मो पूर्वसूत्रोदितनिश्चलनिज-
परमात्मतत्त्वपरिणतिरूपशुद्धध्यानेन निहतघनघातिकर्मा । पच्चक्खं सव्वभावतच्चण्हू प्रत्यक्षं यथा भवति तथा
सर्वभावतत्त्वज्ञः सर्वपदार्थपरिज्ञातस्वरूपः । णेयंतगदो ज्ञेयान्तगतः ज्ञेयभूतपदार्थानां परिच्छित्तिरूपेण
पारंगतः। एवंविशेषणत्रयविशिष्टः समणो जीवितमरणादिसमभावपरिणतात्मस्वरूपः श्रमणो महाश्रमणः
प्रत्यक्ष नथी तथा ते विषयने १अवच्छेदपूर्वक जाणतो नथी, तेथी ते (लोक) २अभिलषित, ३जिज्ञासित अने ४संदिग्ध पदार्थने ध्यातो जोवामां आवे छे; परंतु भगवान सर्वज्ञने तो घनघातिकर्मनो नाश करायेलो होवाथी (१) मोहनो अभाव होवाने लीधे तेम ज (२) ज्ञानशक्तिना प्रतिबंधकनो अभाव होवाने लीधे, (१) तृष्णा नष्ट करायेली छे तेम ज (२) सर्व पदार्थोनुं स्वरूप प्रत्यक्ष छे तथा ज्ञेयनो पार पमायेलो छे, तेथी तेमने अभिलाषा नथी, जिज्ञासा नथी अने सन्देह नथी; तो (तेमने) अभिलषित, जिज्ञासित अने संदिग्ध पदार्थ क्यांथी होय? आम छे तो पछी तेओ शुं ध्यावे छे?
भावार्थः — लोकने (जगतना सामान्य जीवसमुदायने) मोहकर्मनो सद्भाव होवाथी ते तृष्णा सहित छे तेथी तेने इष्ट पदार्थनी अभिलाषा होय छे; वळी तेने ज्ञानावरणीयकर्मनो सद्भाव होवाथी ते घणा पदार्थोने तो जाणतो ज नथी तथा जे पदार्थने जाणे छे तेने पण पृथक्करणपूर्वक — सूक्ष्मताथी — स्पष्टताथी जाणतो नथी तेथी तेने नहि जाणेला पदार्थने जाणवा माटे जिज्ञासा तथा अस्पष्टपणे जाणेला पदार्थने विषे सन्देह होय छे. आम होवाथी तेने अभिलषित, जिज्ञासित अने संदिग्ध पदार्थनुं ध्यान संभवे छे. परंतु सर्वज्ञ भगवानने तो मोहकर्मनो अभाव होवाथी तेओ तृष्णा रहित छे तेथी तेमने अभिलाषा नथी; वळी तेमने ज्ञानावरणीयकर्मनो अभाव होवाथी तेओ सर्व पदार्थोने जाणे छे तथा प्रत्येक पदार्थने अत्यंत स्पष्टताथी — परिपूर्णपणे जाणे छे तेथी तेमने जिज्ञासा के सन्देह नथी. आ रीते तेमने कोई पदार्थ प्रत्ये अभिलाषा, जिज्ञासा के सन्देह होतो नथी, तो पछी तेमने कया पदार्थनुं ध्यान होय छे? १९७.
१. अवच्छेदपूर्वक = पृथक्करण करीने; सूक्ष्मताथी; विशेषताथी; स्पष्टताथी.
२. अभिलषित = जेनी अभिलाषा होय ते
३. जिज्ञासित = जेनी जिज्ञासा (जाणवानी इच्छा) होय ते ४. संदिग्ध = जेना विषे संदेह होय ते