यतनानां चाक्षाणामभावात्स्वयमनक्षत्वेन वर्तते तदैव परेषामक्षातीतो भवन् निराबाध- सहजसौख्यज्ञानत्वात् सर्वाबाधवियुक्तः, सार्वदिक्कसकलपुरुषसौख्यज्ञानपूर्णत्वात्समन्तसर्वाक्ष- सौख्यज्ञानाढयश्च भवति । एवंभूतश्च सर्वाभिलाषजिज्ञासासन्देहासम्भवेऽप्यपूर्वमनाकुलत्वलक्षणं
परमसौख्यं ध्यायति । अनाकुलत्वसङ्गतैकाग्रसञ्चेतनमात्रेणावतिष्ठत इति यावत् । ईदृश-
मवस्थानं च सहजज्ञानानन्दस्वभावस्य सिद्धत्वस्य सिद्धिरेव ।।१९८।।
कर्ता । भगवान् । किं ध्यायति । सोक्खं सौख्यम् । किंविशिष्टम् । परं उत्कृष्टं, सर्वात्मप्रदेशाह्लादक-
परमानन्तसुखम् । कस्मिन्प्रस्तावे । यस्मिन्नेव क्षणे भूदो भूतः संजातः । किंविशिष्टः । अक्खातीदो
अक्षातीतः इन्द्रियरहितः । न केवलं स्वयमतीन्द्रियो जातः परेषां च अणक्खो अनक्षः इन्द्रियविषयो न
भवतीत्यर्थः । पुनरपि किंविशिष्टः । सव्वाबाधविजुत्तो प्राकृतलक्षणबलेन बाधाशब्दस्य ह्र्र्र्र्रस्वत्वं सर्वाबाधा-
वियुक्त : । आसमन्ताद्बाधाः पीडा आबाधाः सर्वाश्च ता आबाधाश्च सर्वाबाधास्ताभिर्वियुक्तो रहितः
सर्वाबाधावियुक्त : । पुनश्च किंरूपः । समंतसव्वक्खसोक्खणाणड्ढो समन्ततः सामस्त्येन स्पर्शनादि-
सर्वाक्षसौख्यज्ञानाढयः । समन्ततः सर्वात्मप्रदेशैर्वा स्पर्शनादिसर्वेन्द्रियाणां सम्बन्धित्वेन ये ज्ञानसौख्ये
द्वे ताभ्यामाढयः परिपूर्णः इत्यर्थः । तद्यथा — अयं भगवानेकदेशोद्भवसांसारिकज्ञानसुखकारणभूतानि
सर्वात्मप्रदेशोद्भवस्वाभाविकातीन्द्रियज्ञानसुखविनाशकानि च यानीन्द्रियाणि निश्चयरत्नत्रयात्मक कारण-
इन्द्रियोना अभावने लीधे पोते ‘अनिन्द्रिय’पणे वर्ते छे, ते ज वखते ते बीजाओने ‘इन्द्रियातीत’ (इन्द्रियअगोचर) वर्ततो थको, १निराबाध सहज सुख अने ज्ञानवाळो होवाथी ‘सर्व बाधा रहित’ तथा सकल आत्मामां सर्व प्रकारनां (पूरेपूरां) सुख अने ज्ञानथी भरपूर होवाने लीधे ‘आखा आत्मामां समंत सौख्य अने ज्ञानथी समृद्ध’ होय छे. आवो थयेलो ते आत्मा सर्व अभिलाषा, जिज्ञासा अने संदेहनो तेने असंभव होवा छतां पण अपूर्व अने अनाकुलत्वलक्षण (-अनाकुळता जेनुं लक्षण छे एवा) परमसौख्यने ध्यावे छे; एटले के अनाकुलत्वसंगत एक ‘अग्र’ना संचेतनमात्ररूपे अवस्थित रहे छे (अर्थात् अनाकुळता साथे रहेला एक आत्मारूपी विषयना अनुभवनरूपे ज मात्र स्थित रहे छे). अने आवुं अवस्थान सहजज्ञानानंदस्वभाव सिद्धत्वनी सिद्धि ज छे (अर्थात् आम स्थित रहेवुं ते, सहज ज्ञान अने आनंद जेनो स्वभाव छे एवा सिद्धपणानी प्राप्ति ज छे).
भावार्थः — १९७मी गाथामां प्रश्न उपस्थित करवामां आव्यो हतो के सर्वज्ञ भगवानने कोई पदार्थ प्रत्ये अभिलाषा, जिज्ञासा के संदेह नथी तो पछी तेओ कया पदार्थने ध्यावे छे? आ गाथामां तेनो उत्तर आ प्रमाणे आपवामां आव्यो छेः एक अग्रनुं – विषयनुं संवेदन ते ध्यान छे. सर्व आत्मप्रदेशे परिपूर्ण आनंद अने ज्ञानथी भरेला सर्वज्ञ भगवान परमानंदथी अभिन्न एवा निजात्मारूपी एक विषयनुं संवेदन करता होवाथी तेमने परमानंदनुं ध्यान छे अर्थात् तेओ परम सौख्यने ध्यावे छे. १९८.
१. निराबाध = बाधा विनानुं; विघ्न रहित.