कहानजैनशास्त्रमाळा ]
ज्ञानतत्त्व-प्रज्ञापन
९
क्रमापतितमपि दूरमुत्क्रम्य सकलकषायकलिकलङ्कविविक्ततया निर्वाणसंप्राप्तिहेतुभूतं
वीतरागचारित्राख्यं साम्यमुपसम्पद्ये । सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्रैक्यात्मकैकाग्र्यं गतोऽस्मीति
वीतरागचारित्राख्यं साम्यमुपसम्पद्ये । सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्रैक्यात्मकैकाग्र्यं गतोऽस्मीति
प्रतिज्ञार्थः । एवं तावदयं साक्षान्मोक्षमार्गं सम्प्रतिपन्नः ।।५।।
अथायमेव वीतरागसरागचारित्रयोरिष्टानिष्टफलत्वेनोपादेयहेयत्वं विवेचयति —
संपज्जदि णिव्वाणं देवासुरमणुयरायविहवेहिं ।
जीवस्स चरित्तादो दंसणणाणप्पहाणादो ।।६।।
समाश्रयामि । किम् । सम्मं साम्यं चारित्रम् । यस्मात् किं भवति । जत्तो णिव्वाणसंपत्ती
यस्मान्निर्वाणसंप्राप्तिः । किं कृत्वा पूर्वं । समासिज्ज समासाद्य प्राप्य । कम् । विसुद्धणाणदंसणपहाणासमं
विशुद्धज्ञानदर्शनलक्षणप्रधानाश्रमम् । केषां सम्बन्धित्वेन । तेसिं तेषां पूर्वोक्तपञ्चपरमेष्ठिनामिति ।
तथाहि — अहमाराधकः, एते चार्हदादय आराध्या, इत्याराध्याराधकविकल्परूपो द्वैतनमस्कारो भण्यते ।
रागाद्युपाधिविकल्परहितपरमसमाधिबलेनात्मन्येवाराध्याराधकभावः पुनरद्वैतनमस्कारो भण्यते । इत्येवं-
लक्षणं पूर्वोक्तगाथात्रयकथितप्रकारेण पञ्चपरमेष्ठिसम्बन्धिनं द्वैताद्वैतनमस्कारं कृत्वा । ततः किं करोमि ।
रागादिभ्यो भिन्नोऽयं स्वात्मोत्थसुखस्वभावः परमात्मेति भेदज्ञानं, तथा स एव सर्वप्रकारोपादेय इति
रुचिरूपं सम्यक्त्वमित्युक्तलक्षणज्ञानदर्शनस्वभावं, मठचैत्यालयादिलक्षणव्यवहाराश्रमाद्विलक्षणं, भावा-
श्रमरूपं प्रधानाश्रमं प्राप्य, तत्पूर्वकं क्रमायातमपि सरागचारित्रं पुण्यबन्धकारणमिति ज्ञात्वा परिहृत्य
रुचिरूपं सम्यक्त्वमित्युक्तलक्षणज्ञानदर्शनस्वभावं, मठचैत्यालयादिलक्षणव्यवहाराश्रमाद्विलक्षणं, भावा-
श्रमरूपं प्रधानाश्रमं प्राप्य, तत्पूर्वकं क्रमायातमपि सरागचारित्रं पुण्यबन्धकारणमिति ज्ञात्वा परिहृत्य
(सरागचारित्र) क्रमे आवी पड्युं होवा छतां (गुणस्थान -आरोहणना क्रममां
जबरजस्तीथी अर्थात् चारित्रमोहना मंद उदयथी आवी पडेलुं होवा छतां) — दूर
जबरजस्तीथी अर्थात् चारित्रमोहना मंद उदयथी आवी पडेलुं होवा छतां) — दूर
ओळंगी जईने, जे समस्त कषायकलेशरूप कलंकथी भिन्न होवाथी निर्वाणनी प्राप्तिनुं
कारण छे एवा वीतरागचारित्र नामना साम्यने प्राप्त करुं छुं. सम्यग्दर्शन, सम्यग्ज्ञान
ने सम्यक्चारित्रना ऐक्यस्वरूप एकाग्रताने हुं अवलंब्यो छुं एवो (आ) प्रतिज्ञानो अर्थ
छे. आ रीते त्यारे आमणे (श्रीमद्भगवत्कुंदकुंदाचार्यदेवे) साक्षात् मोक्षमार्गने अंगीकार
कारण छे एवा वीतरागचारित्र नामना साम्यने प्राप्त करुं छुं. सम्यग्दर्शन, सम्यग्ज्ञान
ने सम्यक्चारित्रना ऐक्यस्वरूप एकाग्रताने हुं अवलंब्यो छुं एवो (आ) प्रतिज्ञानो अर्थ
छे. आ रीते त्यारे आमणे (श्रीमद्भगवत्कुंदकुंदाचार्यदेवे) साक्षात् मोक्षमार्गने अंगीकार
कर्यो. १ – ५.
हवे आ ज (भगवान कुंदकुंदाचार्यदेव) वीतरागचारित्र इष्ट फळवाळुं होवाथी तेनुं उपादेयपणुं अने सरागचारित्र अनिष्ट फळवाळुं होवाथी तेनुं हेयपणुं विवेचे छेः —
सुर -असुर -मनुजेन्द्रो तणा विभवो सहित निर्वाणनी
प्राप्ति करे चारित्रथी जीव ज्ञानदर्शनमुख्यथी. ६.
प्र. २