३९०प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
अथ छिन्नसंयमप्रतिसन्धानविधानमुपदिशति —
पयदम्हि समारद्धे छेदो समणस्स कायचेट्ठम्हि ।
जायदि जदि तस्स पुणो आलोयणपुव्विया किरिया ।।२११।।
छेदुवजुत्तो समणो समणं ववहारिणं जिणमदम्हि ।
आसेज्जालोचित्ता उवदिट्ठं तेण कायव्वं ।।२१२।। (जुगलं)
प्रयतायां समारब्धायां छेदः श्रमणस्य कायचेष्टायाम् ।
जायते यदि तस्य पुनरालोचनपूर्विका क्रिया ।।२११।।
छेदोपयुक्तः श्रमणः श्रमणं व्यवहारिणं जिनमते ।
आसाद्यालोच्योपदिष्टं तेन कर्तव्यम् ।।२१२।। (युगलम्)
सर्वथा च्युतिः सक लच्छेद इति देशसकलभेदेन द्विधा छेदः । तयोश्छेदयोर्ये प्रायश्चित्तं दत्वा संवेग-
वैराग्यजनकपरमागमवचनैः संवरणं कुर्वन्ति ते निर्यापकाः शिक्षागुरवः श्रुतगुरवश्चेति भण्यन्ते ।
दीक्षादायकस्तु दीक्षागुरुरित्यभिप्रायः ।।२१०।। अथ पूर्वसूत्रोक्तच्छेदद्वयस्य प्रायश्चित्तविधानं कथयति —
पयदम्हि समारद्धे छेदो समणस्स कायचेट्ठम्हि जायदि जदि प्रयतायां समारब्धायां छेदः श्रमणस्य कायचेष्टायां
जायते यदि चेत् । अथ विस्तरः – छेदो जायते यदि चेत् । स्वस्थभावच्युतिलक्षणः छेदो भवति । कस्याम् ।
कायचेष्टायाम् । कथंभूतायाम् । प्रयतायां स्वस्थभावलक्षणप्रयत्नपरायां समारब्धायां अशनशयनयान-
हवे छिन्न संयमना प्रतिसंधाननी विधि उपदेशे छेः —
जो छेद थाय प्रयत्न सह कृत कायनी चेष्टा विषे,
आलोचनापूर्वक क्रिया कर्तव्य छे ते साधुने.२११.
छेदोपयुक्त मुनि, श्रमण व्यवहारविज्ञ कने जई,
निज दोष आलोचन करी, श्रमणोपदिष्ट करे विधि.२१२.
अन्वयार्थः — [यदि] जो [श्रमणस्य] श्रमणने [प्रयतायां] *प्रयत्नपूर्वक [समारब्धायां] करवामां आवती [कायचेष्टायां] कायचेष्टाने विषे [छेदः जायते] छेद थाय छे तो [तस्य पुनः] *मुनिने (मुनित्वोचित) शुद्धोपयोग ते अंतरंग अथवा निश्चय प्रयत्न छे अने ते शुद्धोपयोगदशामां वर्ततो जे (हठ वगरनो) देहचेष्टादिकसंबंधी शुभोपयोग ते बहिरंग अथवा व्यवहार प्रयत्न छे. [शुद्धोपयोगदशा न होय त्यां शुभोपयोग हठ सहित होय छे; ते शुभोपयोग व्यवहार -प्रयत्नपणाने पण पामतो नथी.]