छदुमत्थविहिदवत्थुसु वदणियमज्झयणझाणदाणरदो ।
शुभोपयोगस्य सर्वज्ञव्यवस्थापितवस्तुषु प्रणिहितस्य पुण्योपचयपूर्वकोऽपुनर्भावोपलम्भः किल फलं; तत्तु कारणवैपरीत्याद्विपर्यय एव । तत्र छद्मस्थव्यवस्थापितवस्तूनि कारणवैपरीत्यं; तेषु व्रतनियमाध्ययनध्यानदानरतत्वप्रणिहितस्य शुभोपयोगस्यापुनर्भावशून्यकेवलपुण्यापसद- प्राप्तिः फलवैपरीत्यं; तत्सुदेवमनुजत्वम् ।।२५६।। द्रष्टान्तमाह — णाणाभूमिगदाणिह बीजाणिव सस्सकालम्हि नानाभूमिगतानीह बीजानि इव सस्यकाले धान्य- निष्पत्तिकाल इति । अयमत्रार्थः — यथा जघन्यमध्यमोत्कृष्टभूमिविशेषेण तान्येव बीजानि भिन्नभिन्न- फलं प्रयच्छन्ति, तथा स एव बीजस्थानीयशुभोपयोगो भूमिस्थानीयपात्रभूतवस्तुविशेषेण भिन्नभिन्न- फलं ददाति । तेन किं सिद्धम् । यदा पूर्वसूत्रकथितन्यायेन सम्यक्त्वपूर्वकः शुभोपयोगो भवति तदा मुख्यवृत्त्या पुण्यबन्धो भवति, परंपरया निर्वाणं च । नो चेत्पुण्यबन्धमात्रमेव ।।२५५।। अथ कारण- वैपरीत्याफलमपि विपरीतं भवतीति तमेवार्थं द्रढयति — ण लहदि न लभते । स कः कर्ता । वद-
हवे कारणनी विपरीतता अने फळनी विपरीतता दर्शावे छेः —
अन्वयार्थः — [छद्मस्थविहितवस्तुषु] जे जीव छद्मस्थविहित वस्तुओने विषे (छद्मस्थे – अज्ञानीए कहेला देवगुरुधर्मादिने विषे) [व्रतनियमाध्ययनध्यानदानरतः] व्रत -नियम -अध्ययन- ध्यान -दानमां रत होय ते जीव [अपुनर्भावं] मोक्षने [न लभते] पामतो नथी, [सातात्मकं भावं] शातात्मक भावने [लभते] पामे छे.
टीकाः — सर्वज्ञस्थापित वस्तुओमां जोडेला शुभोपयोगनुं फळ पुण्यसंचयपूर्वक मोक्षनी प्राप्ति छे. ते फळ, कारणनी विपरीतता थवाथी विपरीत ज थाय छे. त्यां, छद्मस्थ- स्थापित वस्तुओ ते कारणविपरीतता छे; तेमां व्रत -नियम -अध्ययन -ध्यान -दानरतपणे जोडेला शुभोपयोगनुं फळ जे मोक्षशून्य केवळ +पुण्यापसदनी प्राप्ति ते फलविपरीतता छे; ते फळ सुदेवमनुष्यपणुं छे. २५६.
४६८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
+पुण्यापसद = पुण्य -अपसद; अधम पुण्य; हत पुण्य.