वियुक्तो नित्यं ज्ञानी स्यात्, स खलु सम्पूर्णश्रामण्यः साक्षात् श्रमणो हेलावकीर्ण- सकलप्राक्तनकर्मफलत्वादनिष्पादितनूतनकर्मफलत्वाच्च पुनः प्राणधारणदैन्यमनास्कन्दन् द्वितीय- भावपरावर्ताभावात् शुद्धस्वभावावस्थितवृत्तिर्मोक्षतत्त्वमवबुध्यताम् ।।२७२।।
सम्मं विदिदपदत्था चत्ता उवहिं बहित्थमज्झत्थं । विसयेसु णावसत्ता जे ते सुद्ध त्ति णिद्दिट्ठा ।।२७३।।
मोक्षतत्त्वपरिणतपुरुष एवाभेदेन मोक्षस्वरूपं ज्ञातव्यमिति ।।२७२।। अथ मोक्षकारणमाख्याति — सम्मं विदिदपदत्था संशयविपर्ययानध्यवसायरहितानन्तज्ञानादिस्वभावनिजपरमात्मपदार्थप्रभृतिसमस्तवस्तु- विचारचतुरचित्तचातुर्यप्रकाशमानसातिशयपरमविवेकज्योतिषा सम्यग्विदितपदार्थाः । पुनरपि किंरूपाः। विसयेसु णावसत्ता पञ्चेन्द्रियविषयाधीनरहितत्वेन निजात्मतत्त्वभावनारूपपरमसमाधिसंजातपरमानन्दैक- चरतो (विचरतो – रमतो) होवाथी ‘अयथाचार रहित’ वर्ततो थको, नित्य ज्ञानी होय, ते खरेखर संपूर्णश्रामण्यवाळा साक्षात् श्रमणने मोक्षतत्त्व जाणवुं, कारण के पहेलांनां सकळ कर्मनां फळ तेणे लीलाथी नष्ट कर्यां होवाथी अने नूतन कर्मफळने ते निपजावतो नहि होवाथी, फरीने प्राणधारणरूप दीनताने नहि पामतो थको द्वितीय भावरूप परावर्तनना अभावने लीधे शुद्ध स्वभावमां *अवस्थित वृत्तिवाळो रहे छे. २७२.
अन्वयार्थः — [सम्यग्विदितपदार्थाः] सम्यक् (यथातथपणे) पदार्थोने जाणता थका [ये] जेओ [बहिस्थमध्यस्थम्] बहिरंग तथा अंतरंग [उपधिं] परिग्रहने [त्यक्त्वा] छोडीने [विषयेषु न अवसक्ताः] विषयोमां आसक्त नथी, [ते] तेमने [शुद्धाः इति निर्दिष्टाः] ‘शुद्ध’ कहेवामां आव्या छे.
४८८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
*अवस्थित = स्थिर. [आ संपूर्णश्रामण्यवाळा जीवने बीजा भावरूप परावर्तन (पलटावुं) थतुं नथी,
ते सदा एक ज भावरूपे रहे छे — शुद्ध स्वभावमां स्थिर परिणतिरूपे रहे छे, तेथी ते जीव
मोक्षतत्त्व ज छे.]