सूत्रार्थज्ञानबलेन स्वपरद्रव्यविभागपरिज्ञानश्रद्धानविधानसमर्थत्वात्सुविदितपदार्थसूत्रः । सकलषड्जीवनिकायनिशुम्भनविकल्पात्पंचेन्द्रियाभिलाषविकल्पाच्च व्यावर्त्यात्मनः शुद्धस्वरूपे संयमनात्, स्वरूपविश्रान्तनिस्तरङ्गचैतन्यप्रतपनाच्च संयमतपःसंयुतः । सकलमोहनीयविपाक- विवेकभावनासौष्ठवस्फु टीकृतनिर्विकारात्मस्वरूपत्वाद्विगतरागः । परमकलावलोकनाननुभूयमान- गतरागः । समसुहदुक्खो निर्विकारनिर्विकल्पसमाधेरुद्गता समुत्पन्ना तथैव परमानन्दसुखरसे लीना तल्लया निर्विकारस्वसंवित्तिरूपा या तु परमकला तदवष्टम्भेनेष्टानिष्टेन्द्रियविषयेषु हर्षविषादरहितत्वात्सम- सुखदुःखः । समणो एवंगुणविशिष्टः श्रमणः परममुनिः भणिदो सुद्धोवओगो त्ति शुद्धोपयोगो भणित इत्यभिप्रायः ।।१४।। एवं शुद्धोपयोगफलभूतानन्तसुखस्य शुद्धोपयोगपरिणतपुरुषस्य च कथनरूपेण पञ्चमस्थले गाथाद्वयं गतम् ।।
इति चतुर्दशगाथाभिः स्थलपञ्चकेन पीठिकाभिधानः प्रथमोऽन्तराधिकारः समाप्तः ।।
तदनन्तरं सामान्येन सर्वज्ञसिद्धिर्ज्ञानविचारः संक्षेपेण शुद्धोपयोगफलं चेति कथनरूपेण गाथा-
टीकाः — सूत्रोना अर्थना ज्ञानबळ वडे स्वद्रव्य अने परद्रव्यना विभागना १परिज्ञानमां, श्रद्धानमां अने विधानमां (आचरणमां) समर्थ होवाथी (अर्थात् स्वद्रव्य ने परद्रव्यनुं भिन्नपणुं जाण्युं होवाथी, श्रद्ध्युं होवाथी अने अमलमां मूक्युं होवाथी) जे (श्रमण) ‘पदार्थोने अने (पदार्थोना प्रतिपादक) सूत्रोने जेमणे सारी रीते जाण्यां छे एवा’ छे, समस्त छ जीवनिकायने हणवाना विकल्पथी अने पांच इन्द्रियो संबंधी अभिलाषाना विकल्पथी आत्माने २व्यावृत्त करीने आत्मानुं शुद्ध स्वरूपमां संयमन कर्युं होवाथी अने ३स्वरूपविश्रांत ४निस्तरंग चैतन्य ५प्रतपतुं होवाथी जे ‘संयम अने तप सहित’ छे, सकळ मोहनीयना विपाकथी भेदनी भावनाना उत्कृष्टपणा वडे (अर्थात् समस्त मोहनीयकर्मना उदयथी भिन्नपणानी उत्कृष्ट भावना वडे) निर्विकार आत्मस्वरूपने प्रगट कर्युं होवाथी जे ‘वीतराग’ छे, अने परम कळाना अवलोकनने लीधे शातावेदनीय तथा अशातावेदनीयना विपाकथी नीपजतां जे सुख -दुःख ते सुख -दुःखजनित परिणामनी विषमता नहि अनुभवाती होवाथी (अर्थात् परम सुख -रसमां लीन निर्विकार स्वसंवेदनरूप परम कळाना अनुभवने
२२प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. परिज्ञान = पूरुं ज्ञान; ज्ञान.
२. व्यावृत्त करीने = पाछो वाळीने; अटकावीने; अलग करीने.
३. स्वरूपविश्रांत = स्वरूपमां ठरी गयेलुं.
४. निस्तरंग = तरंग विनानुं; चंचळता रहित; शांत; विकल्प वगरनुं.
५. प्रतपवुं = प्रतापवंत होवुं; झळहळवुं; देदीप्यमान होवुं.