अथ स्वायम्भुवस्यास्य शुद्धात्मस्वभावलाभस्यात्यन्तमनपायित्वं कथंचिदुत्पाद- व्ययध्रौव्ययुक्तत्वं चालोचयति — भंगविहूणो य भवो संभवपरिवज्जिदो विणासो हि ।
विज्जदि तस्सेव पुणो ठिदिसंभवणाससमवाओ ।।१७।।
केवलज्ञानोत्पत्तिप्रस्तावे यतो भिन्नकारकं नापेक्षते ततः स्वयंभूर्भवतीति भावार्थः ।।१६।। एवं
सर्वज्ञमुख्यत्वेन प्रथमगाथा । स्वयंभूमुख्यत्वेन द्वितीया चेति प्रथमस्थले गाथाद्वयं गतम् ।। अथास्य
भगवतो द्रव्यार्थिकनयेन नित्यत्वेऽपि पर्यायार्थिकनयेनानित्यत्वमुपदिशति — भंगविहूणो य भवो भङ्ग-
विहीनश्च भवः जीवितमरणादिसमताभावलक्षणपरमोपेक्षासंयमरूपशुद्धोपयोगेनोत्पन्नो योऽसौ भवः केवलज्ञानोत्पादः । स किंविशिष्टः । भङ्गविहिनो विनाशरहितः । संभवपरिवज्जिदो विणासो त्ति संभवपरिवर्जितो विनाश इति । योऽसौ मिथ्यात्वरागादिसंसरणरूपसंसारपर्यायस्य विनाशः । स
मदद करी शकती नथी. माटे केवळज्ञान प्राप्त करवा इच्छनार आत्माए बाह्य सामग्रीनी अपेक्षा राखी परतंत्र थवुं निरर्थक छे. शुद्धोपयोगमां लीन आत्मा पोते ज छ कारकरूप थईने केवळज्ञान प्राप्त करे छे. ते आत्मा पोते अनंत शक्तिवाळा ज्ञायकस्वभाव वडे स्वतंत्र होवाथी पोते ज कर्ता छे; पोते अनंत शक्तिवाळा केवळज्ञानने प्राप्त करतो होवाथी केवळज्ञान कर्म छे, अथवा केवळज्ञानथी पोते अभिन्न होवाथी आत्मा पोते ज कर्म छे; पोताना अनंत शक्तिवाळा परिणमनस्वभावरूप उत्कृष्ट साधन वडे केवळज्ञान करतो होवाथी आत्मा पोते ज करण छे; पोताने ज केवळज्ञान देतो होवाथी आत्मा पोते ज संप्रदान छे; पोतानामांथी मति -श्रुतादि अपूर्ण ज्ञान दूर करीने केवळज्ञान करतो होवाथी अने पोते सहज ज्ञानस्वभाव वडे ध्रुव रहेतो होवाथी पोते ज अपादान छे; पोतानामां ज अर्थात् पोताना ज आधारे केवळज्ञान करतो होवाथी पोते ज अधिकरण छे. आ रीते स्वयं (पोते ज) छ कारकरूप थतो होवाथी ते ‘स्वयंभू’ कहेवाय छे. अथवा, अनादि काळथी अति द्रढ बंधायेलां (ज्ञानावरण, दर्शनावरण, मोहनीय अने अंतरायरूप) द्रव्य तेम ज भाव घातिकर्मोने नष्ट करीने स्वयमेव आविर्भूत थयो अर्थात् कोईनी सहाय विना पोतानी मेळे ज पोते प्रगट थयो तेथी ते ‘स्वयंभू’ कहेवाय छे. १६.
हवे आ स्वयंभूने शुद्धात्मस्वभावनी प्राप्तिनुं अत्यंत अविनाशीपणुं अने कथंचित् (कोई प्रकारे) उत्पाद -व्यय -ध्रौव्ययुक्तपणुं विचारे छेः —
२८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-