यथाहि जात्यजाम्बूनदस्याङ्गदपर्यायेणोत्पत्तिद्रर्ष्टा, पूर्वव्यवस्थिताङ्गुलीयकादिपर्यायेण च शुद्धव्यञ्जनपर्यायापेक्षया सिद्धपर्यायेणोत्पादः, संसारपर्यायेण विनाशः, केवलज्ञानादिगुणाधारद्रव्यत्वेन ध्रौव्यमिति । ततः स्थितं द्रव्यार्थिकनयेन नित्यत्वेऽपि पर्यायार्थिकनयेनोत्पादव्ययध्रौव्यत्रयं संभवतीति ।।१७।। अथोत्पादादित्रयं यथा सुवर्णादिमूर्तपदार्थेषु दृश्यते तथैवामूर्तेऽपि सिद्धस्वरूपे विज्ञेयं पदार्थत्वादिति निरूपयति — उप्पादो य विणासो विज्जदि सव्वस्स अट्ठजादस्स उत्पादश्च विनाशश्च विद्यते तावत्सर्वस्यार्थजातस्य पदार्थसमूहस्य । केन कृत्वा । पज्जाएण दु केणवि पर्यायेण तु केनापि विवक्षितेनार्थव्यञ्जनरूपेण स्वभावविभावरूपेण वा । स चार्थः किंविशिष्टः । अट्ठो खलु होदि सब्भूदो अर्थः खलु स्फु टं सत्ताभूतः सत्ताया अभिन्नो भवतीति । तथाहि — सुवर्णगोरसमृत्तिकापुरुषादिमूर्त- पदार्थेषु यथोत्पादादित्रयं लोके प्रसिद्धं तथैवामूर्तेऽपि मुक्तजीवे । यद्यपि शुद्धात्मरुचिपरिच्छित्ति-
हवे उत्पाद आदि त्रय (उत्पाद, व्यय अने ध्रौव्य) सर्व द्रव्योने साधारण होवाथी शुद्ध आत्माने (केवळीभगवानने अने सिद्धभगवानने) पण १अवश्यंभावी छे एम व्यक्त करे छेः —
अन्वयार्थः — [उत्पादः] कोई पर्यायथी उत्पाद [विनाशः च] अने कोई पर्यायथी विनाश [सर्वस्य] सर्व [अर्थजातस्य] पदार्थमात्रने [विद्यते] होय छे; [केन अपि पर्यायेण तु] वळी कोई पर्यायथी [अर्थः] पदार्थ [सद्भूतः खलु भवति] खरेखर ध्रुव छे.
टीकाः — जेम उत्तम सुवर्णने बाजुबंधरूप पर्यायथी उत्पत्ति जोवामां आवे छे, पूर्व अवस्थारूपे वर्तता वींटी वगेरे पर्यायथी विनाश जोवामां आवे छे अने पीळाश वगेरे
३०प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. अवश्यंभावी = जरूर होनार; अपरिहार्य.