विनाशः, पीततादिपर्यायेण तूभयत्राप्युत्पत्तिविनाशावनासादयतः ध्रुवत्वम्; एवमखिलद्रव्याणां केनचित्पर्यायेणोत्पादः केनचिद्विनाशः केनचिद्ध्र्रौव्यमित्यवबोद्धव्यम् । अतः शुद्धात्मनोऽप्युत्पा- दादित्रयरूपं द्रव्यलक्षणभूतमस्तित्वमवश्यंभावि ।।१८।। निश्चलानुभूतिलक्षणस्य संसारावसानोत्पन्नकारणसमयसारपर्यायस्य विनाशो भवति तथैव केवल- ज्ञानादिव्यक्तिरूपस्य कार्यसमयसारपर्यायस्योत्पादश्च भवति, तथाप्युभयपर्यायपरिणतात्मद्रव्यत्वेन ध्रौव्यत्वं पदार्थत्वादिति । अथवा यथा ज्ञेयपदार्थाः प्रतिक्षणं भङ्गत्रयेण परिणमन्ति तथा ज्ञानमपि परिच्छित्त्यपेक्षया भङ्गत्रयेण परिणमति । षट्स्थानगतागुरुलघुकगुणवृद्धिहान्यपेक्षया वा भङ्गत्रयमव- बोद्धव्यमिति सूत्रतात्पर्यम् ।।१८।। एवं सिद्धजीवे द्रव्यार्थिकनयेन नित्यत्वेऽपि विवक्षितपर्यायेणोत्पाद- व्ययध्रौव्यस्थापनरूपेण द्वितीयस्थले गाथाद्वयं गतम् । अथ तं पूर्वोक्तसर्वज्ञं ये मन्यन्ते ते सम्यग्दृष्टयो भवन्ति, परम्परया मोक्षं च लभन्त इति प्रतिपादयति —
तं सव्वट्ठवरिट्ठं तं सर्वार्थवरिष्ठं इट्ठं इष्टमभिमतं । कैः । अमरासुरप्पहाणेहिं अमरासुरप्रधानैः । ये सद्दहंति ये श्रद्दधति रोचन्ते जीवा भव्यजीवाः । तेसिं तेषाम् । दुक्खाणि वीतरागपारमार्थिक- सुखविलक्षणानि दुःखानि । खीयंति विनाशं गच्छन्ति, इति सूत्रार्थः ।।“ “ “ “ “
पर्यायथी तो बन्नेमां (बाजुबंधमां ने वींटीमां) उत्पत्ति -विनाश नहि पामतुं होवाथी ध्रुवपणुं जोवामां आवे छे, तेम सर्व द्रव्योने कोई पर्यायथी उत्पाद, कोई पर्यायथी विनाश अने कोई पर्यायथी ध्रौव्य होय छे एम जाणवुं. आथी (एम कह्युं के) शुद्ध आत्माने पण उत्पाद- व्यय -ध्रौव्यरूप अस्तित्व के जे द्रव्यनुं लक्षण छे ते अवश्यंभावी छे.
भावार्थः — द्रव्यनुं लक्षण अस्तित्व छे अने अस्तित्व उत्पाद -व्यय -ध्रौव्यरूप छे. माटे कोई पर्यायथी उत्पाद, कोई पर्यायथी विनाश अने कोई पर्यायथी ध्रुवपणुं दरेक पदार्थने होय छे.
अहीं प्रश्न संभवे छे केः ‘द्रव्यनुं अस्तित्व उत्पाद वगेरे त्रणथी केम कह्युं? एक ध्रौव्यथी ज कहेवुं जोईए; कारण के जे ध्रुव रहे ते सदा हयात रही शके छे.’ आ प्रश्ननुं समाधान आ प्रमाणे छेः जो पदार्थ ध्रुव ज होय तो माटी, सोनुं, दूध वगेरे समस्त पदार्थो एक ज सादा आकारे रहेवा जोईए; घडो, कुंडळ, दहीं वगेरे भेदो कदी न थवा
१. आवी जे जे गाथाओ श्री अमृतचंद्राचार्यदेवविरचित तत्त्वप्रदीपिका टीकामां नथी परंतु श्री
जयसेनाचार्यदेवविरचित तात्पर्यवृत्ति टीकामां छे, ते गाथाओने छेडे फूदडी (*) करीने ते गाथाओने
जुदा नंबर आपवामां आव्या छे.