रयणमिह इंदणीलं दुद्धज्झसियं जहा सभासाए । अभिभूय तं पि दुद्धं वट्टदि तह णाणमट्ठेसु ।।३०।।
यथा किलेन्द्रनीलरत्नं दुग्धमधिवसत्स्वप्रभाभारेण तदभिभूय वर्तमानं दृष्टं, तथा
प्रवेशोऽपि घटत इति ।।२९।। अथ तमेवार्थं दृष्टान्तद्वारेण दृढयति --रयणं रत्नं इह जगति ।
किंनाम । इंदणीलं इन्द्रनीलसंज्ञम् । किंविशिष्टम् । दुद्धज्झसियं दुग्धे निक्षिप्तं जहा यथा
सभासाए स्वकीयप्रभया अभिभूय तिरस्कृत्य । किम् । तं पि दुद्धं तत्पूर्वोक्तं दुग्धमपि वट्टदि वर्तते ।
इति दृष्टान्तो गतः । तह णाणमट्ठेसु तथा ज्ञानमर्थेषु वर्तत इति । तद्यथा ---यथेन्द्रनीलरत्नं
कर्तृ स्वकीयनीलप्रभया करणभूतया दुग्धं नीलं कृत्वा वर्तते, तथा निश्चयरत्नत्रयात्मकपरमसामायिक- संयमेन यदुत्पन्नं केवलज्ञानं तत् स्वपरपरिच्छित्तिसामर्थ्येन समस्ताज्ञानान्धकारं तिरस्कृत्य
व्यवहारथी ‘मारी आंख घणा पदार्थोमां फरी वळे छे’ एम कहेवाय छे. एवी रीते जोके केवळज्ञानप्राप्त आत्मा पोताना प्रदेशो वडे ज्ञेय पदार्थोने स्पर्शतो नहि होवाथी निश्चयथी तो ते ज्ञेयोमां अप्रविष्ट छे तोपण ज्ञायकदर्शक शक्तिनी कोइ परम अद्भुत विचित्रताने लीधे (निश्चयथी दूर रह्या रह्या पण) ते समस्त ज्ञेयाकारोने जाणतो – देखतो होवाथी व्यवहारथी ‘आत्मा सर्व द्रव्य -पर्यायोमां पेसी जाय छे’ एम कहेवाय छे. आ रीते व्यवहारथी ज्ञेय पदार्थोमां आत्मानो प्रवेश सिद्ध थाय छे. २९.
हवे, आ रीते (नीचे प्रमाणे) ज्ञान पदार्थोमां वर्ते छे एम (द्रष्टांत द्वारा) स्पष्ट करे छेः —
अन्वयार्थः — [यथा] जेम [इह] आ जगतने विषे [दुग्धाध्युषितं] दूधमां रहेलुं [इन्द्रनीलं रत्नं] इन्द्रनील रत्न [स्वभासा] पोतानी प्रभा वडे [तद् अपि दुग्धं] ते दूधमां [अभिभूय] व्यापीने [वर्तते] वर्ते छे, [तथा] तेम [ज्ञानं] ज्ञान (अर्थात् ज्ञातृद्रव्य) [अर्थेषु] पदार्थोमां व्यापीने वर्ते छे.
टीकाः — जेम दूधमां रहेलुं इन्द्रनील रत्न पोतानी प्रभाना समूह वडे दूधमां
५०प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-