समस्तमहामोहमूर्धाभिषिक्तस्कन्धावारस्यात्यन्तक्षये संभूतत्वान्मोहरागद्वेषरूपाणामुपरंजकानाम- भावाच्चैतन्यविकारकारणतामनासादयन्ती नित्यमौदयिकी कार्यभूतस्य बन्धस्याकारणभूततया कार्यभूतस्य मोक्षस्य कारणभूततया च क्षायिक्येव कथं हि नाम नानुमन्येत । अथानुमन्येत चेत्तर्हि कर्मविपाकोऽपि न तेषां स्वभावविघाताय ।।४५।।
तत्त्वविपरीतकर्मोदयजनितत्वात्सर्वाप्यौदयिकी भवति हि स्फु टम् । मोहादीहिं विरहिदा निर्मोह-
शुद्धात्मतत्त्वप्रच्छादकममकाराहङ्कारोत्पादनसमर्थमोहादिविरहितत्वाद्यतः तम्हा सा खायग त्ति मदा तस्मात्
सा यद्यप्यौदयिकी तथापि निर्विकारशुद्धात्मतत्त्वस्य विक्रियामकुर्वती सती क्षायिकीति मता । अत्राह
शिष्यः ---‘औदयिका भावाः बन्धकारणम्’ इत्यागमवचनं तर्हि वृथा भवति । परिहारमाह --औदयिका
भावा बन्धकारणं भवन्ति, परं किंतु मोहोदयसहिताः । द्रव्यमोहोदयेऽपि सति यदि शुद्धात्मभावनाबलेन
भावमोहेन न परिणमति तदा बंधो न भवति । यदि पुनः कर्मोदयमात्रेण बन्धो भवति तर्हि संसारिणां
सर्वदैव कर्मोदयस्य विद्यमानत्वात् सर्वदैव बन्ध एव, न मोक्ष इत्यभिप्रायः ।।४५।। अथ यथार्हतां
शुभाशुभपरिणामविकारो नास्ति तथैकान्तेन संसारिणामपि नास्तीति सांख्यमतानुसारिशिष्येण पूर्वपक्षे
thayelI) hovA chhatAn te sadA audayikI kriyA mahA moharAjAnI samasta senAnA atyant kShaye utpanna thaI hovAthI moharAgadveSharUp *uparanjakonA abhAvane lIdhe chaitanyanA vikAranun kAraN nahi thatI hovAthI, kAryabhUt bandhanA akAraNabhUtapaNA vaDe ane kAryabhUt mokShanA kAraNabhUtapaNA vaDe kShAyikI ja kem na mAnavI joIe? (jarUr mAnavI joIe.) ane jo kShAyikI ja mAnavI joIe to karmavipAk ( – karmano uday) paN temane (arhantbhagavantone) svabhAvavighAtanun kAraN thato nathI (em nakkI thAy chhe).
bhAvArtha — arhantabhagavAnane je divya dhvani, vihAr Adi kriyAo chhe te niShkriy shuddha Atmatattvane pradeshaparispandamAn nimittabhUt pUrvabaddha karmanA udayathI utpanna thaI chhe tethI audayikI chhe. te kriyAo arhantabhagavAnane chaitanyavikArarUp bhAvakarma utpanna karatI nathI, kAraN ke nirmoh shuddha Atmatattvane rAgadveShamoharUp vikAramAn nimittabhUt mohanIyakarmano (temane) kShay thayo chhe. vaLI te kriyAo temane rAgadveShamohanA abhAvane lIdhe navIn bandhamAn kAraNarUp nathI, parantu pUrvakarmanA kShayamAn kAraNarUp chhe kem ke je karmanA udayathI te kriyAo thAy chhe te karma potAno ras daI kharI jAy chhe. A rIte mohanIyakarmanA kShaye utpanna thaI hovAthI ane karmanA kShayamAn kAraNabhUt hovAthI arhantabhagavAnanI te audayikI kriyA kShAyikI kahevAmAn AvI chhe. 45.
76pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
*uparanjako = uparAg — malinatA karanArA (vikArI bhAvo)