इह किलैकमाकाशद्रव्यमेकं धर्मद्रव्यमेकमधर्मद्रव्यमसंख्येयानि कालद्रव्याण्यनन्तानि जीवद्रव्याणि । ततोऽप्यनन्तगुणानि पुद्गलद्रव्याणि । तथैषामेव प्रत्येकमतीतानागतानुभूय- मानभेदभिन्ननिरवधिवृत्तिप्रवाहपरिपातिनोऽनन्ताः पर्यायाः । एवमेतत्समस्तमपि समुदितं ज्ञेयम् । इहैवैकं किंचिज्जीवद्रव्यं ज्ञातृ । अथ यथा समस्तं दाह्यं दहन् दहनः समस्तदाह्यहेतुक- समस्तदाह्याकारपर्यायपरिणतसकलैकदहनाकारमात्मानं परिणमति, तथा समस्तं ज्ञेयं जानन् ज्ञाता समस्तज्ञेयहेतुकसमस्तज्ञेयाकारपर्यायपरिणतसकलैकज्ञानाकारं चेतनत्वात् स्वानुभव- प्रत्यक्षमात्मानं परिणमति । एवं किल द्रव्यस्वभावः । यस्तु समस्तं ज्ञेयं न जानाति स समस्तं भणितम् । अभेदनयेन तदेव सर्वज्ञस्वरूपं तदेवोपादेयभूतानन्तसुखाद्यनन्तगुणानामाधारभूतं सर्व- प्रकारोपादेयरूपेण भावनीयम् इति तात्पर्यम् ।।४७।। अथ यः सर्वं न जानाति स एकमपि न जानातीति विचारयति — जो ण विजाणदि यः कर्ता नैव जानाति । कथम् । जुगवं युगपदेकक्षणे । कान् । अत्थे अर्थान् । कथंभूतान् । तिक्कालिगे त्रिकालपर्यायपरिणतान् । पुनरपि कथंभूतान् । तिहुवणत्थे त्रिभुवनस्थान् । णादुं तस्स ण सक्कं तस्य पुरुषस्य सम्बन्धि ज्ञानं ज्ञातुं समर्थं न भवति । किम् । दव्वं
TIkA — A vishvamAn ek AkAshadravya chhe, ek dharmadravya chhe, ek adharmadravya chhe, asankhya kALadravyo chhe, anant jIvadravyo chhe ane tenAthI paN anantagaNAn pudgaladravyo chhe; vaLI temane ja pratyekane atIt, anAgat ane vartamAn evA (traN) bhedothI bhedavALA 1niravadhi 2vRuttipravAhanI andar paDatA ( – samAi jatA) anant paryAyo chhe. e rIte A badhoy (dravyo ne paryAyono) samudAy gney chhe. temAn ja ek koI paN (game te) jIvadravya gnAtA chhe. have ahIn, jem samasta dAhyane dahato agni samastadAhyahetuk ( – samasta dAhya jenun nimitta chhe evA) samastadAhyAkAraparyAye pariNamelun sakaL ek 3dahan jeno 4AkAr chhe evA potArUpe ( – agnirUpe) pariName chhe, tem samasta gneyane jANato gnAtA ( – AtmA) samastagneyahetuk samastagneyAkAraparyAye pariNamelun 5sakaL ek gnAn jeno 4AkAr chhe evA 6potArUpe — je chetanapaNAne lIdhe svAnubhavapratyakSha chhe te -rUpe — pariName chhe. A pramANe kharekhar dravyano svabhAv chhe. parantu je samasta gneyane nathI jANato te (AtmA), jem samasta
pra. 11