मोहरागद्वेषपरिणतत्वात् ज्ञेयार्थपरिणमनलक्षणया क्रियया युज्यमानः क्रियाफलभूतं बन्धम-
नुभवति, न तु ज्ञानादिति प्रथममेवार्थपरिणमनक्रियाफलत्वेन बन्धस्य समर्थितत्वात् । तथा
‘गेण्हदि णेव ण मुंचदि ण परं परिणमदि केवली भगवं । पेच्छदि समंतदो सो जाणदि सव्वं
णिरवसेसं ।।’ इत्यर्थपरिणमनादिक्रियाणामभावस्य शुद्धात्मनो निरूपितत्वाच्चार्थानपरिणमतोऽ-
गृह्णतस्तेष्वनुत्पद्यमानस्य चात्मनो ज्ञप्तिक्रियासद्भावेऽपि न खलु क्रियाफलभूतो बन्धः सिद्धयेत् ।।५२।। पदार्थपरिच्छित्तिसद्भावेऽपि रागद्वेषमोहाभावात् केवलिनां बन्धो नास्तीति तमेवार्थं प्रकारान्तरेण दृढीकुर्वन् ज्ञानप्रपञ्चाधिकारमुपसंहरति ---ण वि परिणमदि यथा स्वकीयात्मप्रदेशैः समरसीभावेन सह परिणमति तथा ज्ञेयरूपेण न परिणमति । ण गेण्हदि यथैव चानन्तज्ञानादिचतुष्टयरूपमात्मरूपमात्मरूपतया
गृह्णाति तथा ज्ञेयरूपं न गृह्णाति । उप्पज्जदि णेव तेसु अट्ठेसु यथा च निर्विकारपरमानन्दैकसुखरूपेण
स्वकीयसिद्धपर्यायेणोत्पद्यते तथैव च ज्ञेयपदार्थेषु नोत्पद्यते । किं कुर्वन्नपि । जाणण्णवि ते तान्
ज्ञेयपदार्थान् स्वस्मात् पृथग्रूपेण जानन्नपि । स कः कर्ता । आदा मुक्तात्मा । अबंधगो तेण पण्णत्तो ततः
कारणात्कर्मणामबन्धकः प्रज्ञप्त इति । तद्यथा --रागादिरहितज्ञानं बन्धकारणं न भवतीति ज्ञात्वा
शुद्धात्मोपलम्भलक्षणमोक्षविपरीतस्य नारकादिदुःखकारणकर्मबन्धस्य कारणानीन्द्रियमनोजनितान्येकदेश-
chetatAn – jANatAn – anubhavatAn moh -rAg -dveShamAn pariNat thavAthI gneyArthapariNamanasvarUp kriyA sAthe joDAto thako AtmA kriyAphaLabhUt bandhane anubhave chhe, paN gnAnathI nahi’ em pratham ja arthapariNamanakriyAnA phaLapaNe bandhanun samarthan karavAmAn Avyun chhe (arthAt bandh to padArthorUpe pariNamavArUp kriyAnun phaL chhe em nakkI karavAmAn Avyun chhe) tathA 1‘गेण्हदि णेव ण मुंचदि ण परं परिणमदि के वली भगवं। पेच्छदि समंतदो सो जाणदि सव्वं णिरवसेसं ।।’ e gAthAsUtramAn shuddhAtmAne arthapariNamanAdi kriyAono abhAv nirUpit karavAmAn Avyo chhe tethI je (AtmA) padArthorUpe pariNamato nathI, temane grahato nathI ane te -rUpe utpanna thato nathI te AtmAne gnaptikriyAno sadbhAv hovA chhatAn paN kharekhar kriyAphaLabhUt bandh siddha thato nathI.
bhAvArtha — karmanA traN bhed pADavAmAn Ave chhe prApya, vikArya ane nirvartya. kevaLIbhagavAnanun prApya karma, vikArya karma ane nirvartya karma gnAn ja chhe, kAraN ke teo gnAnane ja grahe chhe, gnAnarUpe ja pariName chhe ane gnAnarUpe ja Upaje chhe. A rIte gnAn ja temanun karma chhe ane gnapti ja temanI kriyA chhe. Am hovAthI kevaLIbhagavAnane bandh thato nathI, kAraN ke gnaptikriyA bandhanun kAraN nathI parantu gneyArthapariNamanakriyA arthAt gney
1. juo gnAnatattva-pragnApananI 32mI gAthA. pra. 12