पञ्चेन्द्रियात्मकं शरीरं मूर्तमुपागतस्तेन ज्ञप्तिनिष्पत्तौ बलाधाननिमित्ततयोपलम्भकेन मूर्तेन मूर्तं स्पर्शादिप्रधानं वस्तूपलभ्यतामुपागतं योग्यमवगृह्य कदाचित्तदुपर्युपरि शुद्धिसंभवादवगच्छति, कदाचित्तदसंभवान्नावगच्छति, परोक्षत्वात् । परोक्षं हि ज्ञानमतिदृढतराज्ञानतमोग्रन्थिगुण्ठ- नान्निमीलितस्यानादिसिद्धचैतन्यसामान्यसंबन्धस्याप्यात्मनः स्वयं परिच्छेत्तुमर्थमसमर्थस्यो- पात्तानुपात्तपरप्रत्ययसामग्रीमार्गणव्यग्रतयात्यन्तविसंष्ठुलत्वमवलम्बमानमनन्तायाः शक्तेः परि- स्खलनान्नितान्तविक्लवीभूतं महामोहमल्लस्य जीवदवस्थत्वात् परपरिणतिप्रवर्तिताभिप्रायमपि पदे पदे प्राप्तविप्रलम्भमनुपलम्भसंभावनामेव परमार्थतोऽर्हति । अतस्तद्धेयम् ।।५५।।
नयेनामूर्तातीन्द्रियज्ञानसुखस्वभावः, पश्चादनादिबन्धवशात् व्यवहारनयेन मुत्तिगदो मूर्तशरीरगतो
मूर्तशरीरपरिणतो भवति । तेण मुत्तिणा तेन मूर्तशरीरेण मूर्तशरीराधारोत्पन्नमूर्तद्रव्येन्द्रियभावेन्द्रियाधारेण
मुत्तं मूर्तं वस्तु ओगेण्हित्ता अवग्रहादिकेन क्रमकरणव्यवधानरूपं कृत्वा जोग्गं तत्स्पर्शादिमूर्तं वस्तु ।
indriyagnAnavALo jIv pote amUrta hovA chhatAn mUrta evA panchendriyAtmak sharIrane prApta thayo thako, gnapti nIpajavAmAn baL -dhAraNanun nimitta thatun hovAthI je upalambhak chhe evA te mUrta (sharIr) vaDe mUrta evI 1sparshAdipradhAn vastune — ke je yogya hoy arthAt je (indriyo dvArA) upalabhya hoy tene — avagrahIne, kadAchit tenAthI upar uparanI ( – avagrahathI AgaL AgaLanI) shuddhinA sadbhAvane lIdhe tene jANe chhe ane kadAchit avagrahathI upar uparanI shuddhinA asadbhAvane lIdhe nathI jANatun, kAraN ke te (indriyagnAn) parokSha chhe. parokSha gnAn, chaitanyasAmAnya sAthe (AtmAne) anAdisiddha sambandh hovA chhatAn je ati draDhatar agnAnarUp 2tamogranthi vaDe avarAI javAthI biDAI gayo chhe evo AtmA padArthane svayam jANavAne asamartha hovAthI 3upAtta ane 4anupAtta par -padArthorUp sAmagrIne shodhavAnI vyagratAthI atyant chanchaL – taral – asthir vartatun thakun, anant shaktithI chyut thayun hovAthI atyant 5viklav vartatun thakun, mahA mohamalla jIvato hovAthI parapariNatino ( – parane pariNamAvavAno) abhiprAy karatun hovA chhatAn pade pade ( – Dagale Dagale) chhetarAtun thakun, paramArthe agnAn gaNAvAne ja yogya chhe. AthI te hey chhe.
bhAvArtha — indriyagnAn indriyonA nimittathI mUrta sthUl indriyagochar padArthone ja gnAnanA kShAyopashamik ughAD anusAr jANI shake chhe. parokSha evun te indriyagnAn
96pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. sparshAdipradhAn = sparsha, ras, gandh vagere guNo jemAn mukhya chhe evI.
2. tamogranthi = andhakArano gaThTho; andhakArano samUh.
3. upAtta = meLavelA. (indriy, man vagere upAtta par padArtho chhe.)
4. anupAtta = aNameLavelA. (prakAsh vagere anupAtta par padArtha chhe.)
5. viklav = khinna; dukhI; gabharAyelun.