इह खलु यदनारब्धस्वभावभेदमुत्पादव्ययध्रौव्यत्रयेण गुणपर्यायद्वयेन च यल्लक्ष्यते तद्द्रव्यम् । तत्र हि द्रव्यस्य स्वभावोऽस्तित्वसामान्यान्वयः । अस्तित्वं हि वक्ष्यति द्विविधं, स्वरूपास्तित्वं सादृश्यास्तित्वं चेति । तत्रोत्पादः प्रादुर्भावः, व्ययः प्रच्यवनं, ध्रौव्यमवस्थितिः । गुणा विस्तारविशेषाः । ते द्विविधाः सामान्यविशेषात्मकत्वात् । तत्रास्तित्वं नास्तित्व- मेकत्वमन्यत्वं द्रव्यत्वं पर्यायत्वं सर्वगतत्वमसर्वगतत्वं सप्रदेशत्वमप्रदेशत्वं मूर्तत्वममूर्तत्वं सक्रि यत्वमक्रि यत्वं चेतनत्वमचेतनत्वं कर्तृत्वमकर्तृत्वं भोक्तृत्वमभोक्तृत्वमगुरुलघुत्वं चेत्यादयः सामान्यगुणाः । अवगाहहेतुत्वं गतिनिमित्तता स्थितिकारणत्वं वर्तनायतनत्वं रूपादिमत्ता चेतनत्वमित्यादयो विशेषगुणाः । पर्याया आयतविशेषाः । ते पूर्वमेवोक्ताश्चतुर्विधाः । न च केवलज्ञानोत्पत्तिप्रस्तावे शुद्धात्मरुचिपरिच्छित्तिनिश्चलानुभूतिरूपकारणसमयसारपर्यायस्य विनाशे सति शुद्धात्मोपलम्भव्यक्तिरूपकार्यसमयसारस्योत्पादः कारणसमयसारस्य व्ययस्तदुभयाधारभूतपरमात्मद्रव्य- त्वेन ध्रौव्यं च । तथानन्तज्ञानादिगुणाः, गतिमार्गणाविपक्षभूतसिद्धगतिः, इन्द्रियमार्गणाविपक्ष- भूतातीन्द्रियत्वादिलक्षणाः शुद्धपर्यायाश्च भवन्तीति । यथा शुद्धसत्तया सहाभिन्नं परमात्मद्रव्यं पूर्वोक्तोत्पादव्ययध्रौव्यैर्गुणपर्यायैश्च सह संज्ञालक्षणप्रयोजनादिभेदेऽपि सति तैः सह सत्ताभेदं न

TIkA — ahIn (A vishvamAn) je, svabhAvabhed karyA vinA, ¹utpAd -vyay- dhrauvyatrayathI ane ²guN -paryAyadvayathI ³lakShit thAy chhe, te dravya chhe. temAn ( – svabhAv, utpAd, vyay, dhrauvya, guN ne paryAy e chha shabdo kahyA temAn), dravyano svabhAv te ⁴astitvasAmAnyarUp anvay. astitva be prakAranun kaheshe (1) svarUp -astitva ane (2) sAdrashya -astitva. utpAd te prAdurbhAv (arthAt pragaT thavun, utpanna thavun); vyay te prachyuti (arthAt bhraShTa thavun, naShTa thavun); dhrauvya te avasthiti (arthAt Takavun). guNo te vistAravisheSho. teo sAmAnya -visheShAtmak hovAthI be prakAranA chhe. temAn, astitva, nAstitva, ekatva, anyatva, dravyatva, paryAyatva, sarvagatatva, asarvagatatva, sapradeshatva, apradeshatva, mUrtatva, amUrtatva, sakriyatva, akriyatva, chetanatva, achetanatva, kartRutva, akartRutva, bhoktRutva, abhoktRutva, agurulaghutva ityAdik sAmAnyaguNo chhe; avagAhahetutva, gatinimittatA, sthitikAraNatva, vartanAyatanatva, rUpAdimattva, chetanatva, ityAdik visheShaguNo chhe. paryAyo te AyatavisheSho. teo pUrve ja (93mI gAthAnI TIkAmAn) kahelA chAr prakAranA chhe. 1. utpAd -vyay -dhrauvyatray = utpAd, vyay ne dhrauvya – e tripuTI (traNano samUh) 2. guNaparyAyadvay = guN ne paryAy — e yugal (beno samUh) 3. lakShit thAy chhe = lakShyarUp thAy chhe; oLakhAy chhe. [(1) utpAd -vyay -dhrauvya tathA (2) guNaparyAy

te lakShaNo chhe ane dravya te lakShya chhe.] 4. ‘chhe, chhe, chhe’ evo ekarUp bhAv dravyano svabhAv chhe. (anvay = ekarUpatA; sadrashabhAv.)