176pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
प्रवर्तमानप्रवृत्तियुक्तस्य द्रव्यास्तित्वेन निष्पादितनिष्पत्तियुक्तैर्गुणैः पर्यायैश्च यदस्तित्वं द्रव्यस्य स
स्वभावः । यथा वा द्रव्येण वा क्षेत्रेण वा कालेन वा भावेन वा पीततादिगुणेभ्यः
स्वभावः । यथा वा द्रव्येण वा क्षेत्रेण वा कालेन वा भावेन वा पीततादिगुणेभ्यः
कुण्डलादिपर्यायेभ्यश्च पृथगनुपलभ्यमानस्य कर्तृकरणाधिक रणरूपेण कार्तस्वरस्वरूपमुपादाय
प्रवर्तमानप्रवृत्तियुक्तैः पीततादिगुणैः कुण्डलादिपर्यायैश्च निष्पादितनिष्पत्तियुक्तस्य कार्तस्वरस्य
मूलसाधनतया तैर्निष्पादितं यदस्तित्वं स स्वभावः, तथा द्रव्येण वा क्षेत्रेण वा कालेन
वा भावेन वा गुणेभ्यः पर्यायेभ्यश्च पृथगनुपलभ्यमानस्य कर्तृकरणाधिकरणरूपेण
प्रवर्तमानप्रवृत्तियुक्तैः पीततादिगुणैः कुण्डलादिपर्यायैश्च निष्पादितनिष्पत्तियुक्तस्य कार्तस्वरस्य
मूलसाधनतया तैर्निष्पादितं यदस्तित्वं स स्वभावः, तथा द्रव्येण वा क्षेत्रेण वा कालेन
वा भावेन वा गुणेभ्यः पर्यायेभ्यश्च पृथगनुपलभ्यमानस्य कर्तृकरणाधिकरणरूपेण
शुद्धात्मद्रव्यास्तित्वेन च गुणपर्यायोत्पादव्ययध्रौव्यास्तित्वं साध्यत इति । तद्यथा – यथा स्वकीय-
द्रव्यक्षेत्रकालभावैः सुवर्णादभिन्नानां पीतत्वादिगुणकुण्डलादिपर्यायाणां संबन्धि यदस्तित्वं स एव
सुवर्णस्य सद्भावः, तथा स्वकीयद्रव्यक्षेत्रकालभावैः परमात्मद्रव्यादभिन्नानां केवलज्ञानादिगुणकिंचिदून-
चरमशरीराकारादिपर्यायाणां संबन्धि यदस्तित्वं स एव मुक्तात्मद्रव्यस्य सद्भावः । यथा स्वकीय-
सुवर्णस्य सद्भावः, तथा स्वकीयद्रव्यक्षेत्रकालभावैः परमात्मद्रव्यादभिन्नानां केवलज्ञानादिगुणकिंचिदून-
चरमशरीराकारादिपर्यायाणां संबन्धि यदस्तित्वं स एव मुक्तात्मद्रव्यस्य सद्भावः । यथा स्वकीय-
द्रव्यक्षेत्रकालभावैः पीतत्वादिगुणकुण्डलादिपर्यायेभ्यः सकाशादभिन्नस्य सुवर्णस्य सम्बन्धि यदस्तित्वं स
ane paryAyonA svarUpane dhAraN karIne pravartatA dravyanA astitva vaDe jemanI niShpatti thAy
chhe, — evA guNo ane paryAyo vaDe je dravyanun astitva chhe, te svabhAv chhe. (dravye, kShetre,
chhe, — evA guNo ane paryAyo vaDe je dravyanun astitva chhe, te svabhAv chhe. (dravye, kShetre,
kALe ke bhAve suvarNathI judAn nahi jovAmAn AvatAn pILAshAdik ane kunDaLAdikanun astitva
te suvarNanun ja astitva chhe, kAraN ke pILAshAdikanA ane kunDaLAdikanA svarUpane suvarNa ja
dhAraN karatun hovAthI suvarNanA astitvathI ja pILAshAdikanI ane kunDaLAdikanI niShpatti —
te suvarNanun ja astitva chhe, kAraN ke pILAshAdikanA ane kunDaLAdikanA svarUpane suvarNa ja
dhAraN karatun hovAthI suvarNanA astitvathI ja pILAshAdikanI ane kunDaLAdikanI niShpatti —
siddhi — thAy chhe, suvarNa na hoy to pILAshAdik ane kunDaLAdik paN na hoy; tevI rIte
dravye, kShetre, kALe ke bhAve dravyathI judA nahi jovAmAn AvatA guNo ane paryAyonun astitva
te dravyanun ja astitva chhe, kAraN ke guNo ane paryAyonA svarUpane dravya ja dhAraN karatun
hovAthI dravyanA astitvathI ja guNonI ane paryAyonI niShpatti thAy chhe, dravya na hoy
to guNo ane paryAyo paN na hoy. Avun astitva te dravyano svabhAv chhe.)
te dravyanun ja astitva chhe, kAraN ke guNo ane paryAyonA svarUpane dravya ja dhAraN karatun
hovAthI dravyanA astitvathI ja guNonI ane paryAyonI niShpatti thAy chhe, dravya na hoy
to guNo ane paryAyo paN na hoy. Avun astitva te dravyano svabhAv chhe.)
athavA, jem dravye, kShetre, kALe ke bhAve pILAshaAdiguNothI ane kunDaLAdiparyAyothI 1je pRuthak jovAmAn Avatun nathI, kartA -karaN -adhikaraNarUpe suvarNanA svarUpane dhAraN karIne pravartatA pILAshaAdiguNo ane kunDaLAdiparyAyo vaDe jenI niShpatti thAy chhe, — evA suvarNanun, mULasAdhanapaNe 2temanAthI niShpanna thatun, je astitva chhe, te svabhAv chhe; tem dravye, kShetre, kALe ke bhAve guNothI ane paryAyothI je pRuthak jovAmAn Avatun nathI, 1. je = je suvarNa 2. temanAthI = pILAshaAdiguNo ane kunDaLAdiparyAyothI. (suvarNanun astitva niShpanna thavAmAn — siddha
thavAmAn — nIpajavAmAn mUL sAdhan pILAshaAdiguNo ane kunDaLAdiparyAyo ja chhe.)