द्रव्यं हि तावद्द्रव्यत्वभूतामन्वयशक्तिं नित्यमप्यपरित्यजद्भवति सदेव । यस्तु द्रव्यस्य पर्यायभूताया व्यतिरेकव्यक्तेः प्रादुर्भावः तस्मिन्नपि द्रव्यत्वभूताया अन्वयशक्तेरप्रच्यवनात् द्रव्यमनन्यदेव । ततोऽनन्यत्वेन निश्चीयते द्रव्यस्य सदुत्पादः । तथाहि — जीवो द्रव्यं भवन्नारकतिर्यग्मनुष्यदेवसिद्धत्वानामन्यतमेन पर्यायेण द्रव्यस्य पर्यायदुर्ललितवृत्तित्वाद- वश्यमेव भविष्यति । स हि भूत्वा च तेन किं द्रव्यत्वभूतामन्वयशक्तिमुज्झति, नोज्झति । किं किं भविष्यति । निर्विकारशुद्धोपयोगविलक्षणाभ्यां शुभाशुभोपयोगाभ्यां परिणम्य णरोऽमरो वा परो नरो देवः परस्तिर्यङ्नारकरूपो वा निर्विकारशुद्धोपयोगेन सिद्धो वा भविष्यति । भवीय पुणो एवं पूर्वोक्तप्रकारेण पुनर्भूत्वापि । अथवा द्वितीयव्याख्यानम् । भवन् वर्तमानकालापेक्षया भविष्यति भाविकालापेक्षया भूत्वा भूतकालापेक्षया चेति कालत्रये चैवं भूत्वापि किं दव्वत्तं पजहदि किं द्रव्यत्वं परित्यजति । ण चयदि द्रव्यार्थिकनयेन द्रव्यत्वं न त्यजति, द्रव्याद्भिन्नो न भवति । अण्णो कहं हवदि

anvayArtha — [जीवः] jIv [भवन्] pariNamato hovAthI [नरः] manuShya, [अमरः] dev [वा] athavA [परः] bIjun kAI (-tiryanch, nArak ke siddha) [भविष्यति] thashe. [पुनः] parantu [भूत्वा] manuShyadevAdik thaine [किं] shun te [द्रव्यत्वं प्रजहाति] dravyapaNAne chhoDe chhe? [न जहत्] nahi chhoDato thako te [अन्यः कथं भवति] anya kem hoy? (arthAt te anya nathI, teno te ja chhe.)

TIkA — pratham to dravya dravyatvabhUt anvayashaktine sadAy nahi chhoDatun thakun sat ja (hayAt ja) chhe. ane dravyane je paryAyabhUt vyatirekavyaktino utpAd thAy chhe temAn paN dravyatvabhUt anvayashaktinun achyutapaNun hovAthI dravya ananya ja chhe (arthAt te utpAdamAn paN anvayashakti to apatit – avinaShTa – nishchaL hovAthI dravya tenun te ja chhe, anya nathI). mATe ananyapaNA vaDe dravyano sat -utpAd nakkI thAy chhe (arthAt upar kahyun tem dravyanun dravya -apekShAe ananyapaNun hovAthI, tene sat -utpAd chhe — em ananyapaNA dvArA siddha thAy chhe).

A vAtane (udAharaNathI) spaShTa karavAmAn Ave chhe jIv dravya hovAthI ane dravya paryAyomAn vartatun hovAthI jIv nArakatva, tiryanchatva, manuShyatva, devatva ane siddhatvamAnnA koI ek paryAye avashyamev thashe — pariNamashe. parantu te jIv te paryAyarUpe thaine shun dravyatvabhUt anvayashaktine chhoDe chhe? nathI chhoDato. jo nathI

220pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-