अमी मनुष्यादयः पर्याया नामकर्मनिर्वृत्ताः सन्ति तावत् । न पुनरेतावतापि तत्र जीवस्य स्वभावाभिभवोऽस्ति, यथा कनकबद्धमाणिक्यकङ्कणेषु माणिक्यस्य । यत्तत्र नैव जीवः स्वभावमुपलभते तत् स्वकर्मपरिणमनात्, पयःपूरवत् । यथा खलु पयःपूरः प्रदेशस्वादाभ्यां पिचुमन्दचन्दनादिवनराजीं परिणमन्न द्रवत्वस्वादुत्वस्वभावमुपलभते, तथात्मापि प्रदेशभावाभ्यां कर्मपरिणमनान्नामूर्तत्वनिरुपरागविशुद्धिमत्त्वस्वभावमुपलभते ।।११८।। लब्धस्वभावा न भवन्ति, तेन कारणेन स्वभावाभिभवो भण्यते, न च जीवाभावः । कथंभूताः सन्तो लब्धस्वभावा न भवन्ति । परिणममाणा सकम्माणि स्वकीयोदयागतकर्माणि सुखदुःखरूपेण परिणममाना इति । अयमत्रार्थः — यथा वृक्षसेचनविषये जलप्रवाहश्चन्दनादिवनराजिरूपेण परिणतः सन्स्वकीय-

TIkA — pratham to, A manuShyAdi paryAyo nAmakarmathI niShpanna chhe. parantu ATalAthI paN tyAn jIvane svabhAvano parAbhav nathI, jem kanakabaddha ( – suvarNamAn jaDelA) mANekavALAn kankaNomAn mANekanA svabhAvano parAbhav nathI tem. je tyAn jIv svabhAvane upalabdha karato – anubhavato nathI, te svakarmarUpe pariNamavAne lIdhe chhe; pANInA pUranI mAphak. jem pANInun pUr pradeshathI ane svAdathI nimb -chandanAdi vanarAjirUpe (lImaDo, chandan vagere vRukShonI lAmbI hArarUpe) pariNamatun thakun (potAnA) ¹dravatva ane ²svAdutvarUp svabhAvane upalabdha karatun nathI, tem AtmA paN pradeshathI ane bhAvathI svakarmarUpe pariNamavAne lIdhe (potAnA) amUrtatva ane ³niruparAgavishuddhimattvarUp svabhAvane upalabdha karato nathI.

bhAvArtha — manuShyAdiparyAyomAn, karma kAI jIvanA svabhAvane haNatun ke AchchhAdit karatun nathI; parantu tyAn jIv pote ja potAnA doShathI karma anusAr pariName chhe tethI tene potAnA svabhAvanI upalabdhi nathI. jem pANInun pUr pradeshanI apekShAe vRukShorUpe pariNamatun thakun potAnA pravAhIpaNArUp svabhAvane upalabdha karatun – anubhavatun nathI ane svAdanI apekShAe vRukShorUpe pariNamatun thakun potAnA svAdiShThapaNArUp svabhAvane upalabdha karatun nathI, tem AtmA paN pradeshanI apekShAe svakarma anusAr pariNamato thako potAnA amUrtapaNArUp svabhAvane upalabdha karato nathI ane bhAvanI apekShAe svakarmarUpe pariNamato thako uparAg vinAnI vishuddhivALApaNArUp potAnA svabhAvane upalabdha karato nathI. AthI em nirdhAr thAy chhe ke manuShyAdiparyAyomAn jIvone potAnA ja doShathI potAnA svabhAvanI

234pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-

1. dravatva = pravAhIpaNun
2. svAdutva = svAdiShThapaNun
3. niruparAg-vishuddhimattva = uparAg (-malinatA, vikAr) vinAnI vishuddhivALApaNun. [arUpIpaNun ane nirvikAr -vishuddhivALApaNun AtmAno svabhAv chhe.]