यो हि नाम संसारनामायमात्मनस्तथाविधः परिणामः स एव द्रव्यकर्मश्लेषहेतुः । अथ तथाविधपरिणामस्यापि को हेतुः, द्रव्यकर्म हेतुः, तस्य द्रव्यकर्मसंयुक्तत्वेनैवोपलम्भात् । एवं सतीतरेतराश्रयदोषः । न हि; अनादिप्रसिद्धद्रव्यकर्माभिसंबद्धस्यात्मनः प्राक्तनद्रव्यकर्मणस्तत्र हेतुत्वेनोपादानात् । एवं कार्यकारणभूतनवपुराणद्रव्यकर्मत्वादात्मनस्तथाविधपरिणामो गाथाचतुष्टयेन द्वितीयस्थलं गतम् । अथ संसारस्य कारणं ज्ञानावरणादि द्रव्यकर्म तस्य तु कारणं मिथ्यात्वरागादिपरिणाम इत्यावेदयति — आदा निर्दोषिपरमात्मा निश्चयेन शुद्धबुद्धैकस्वभावोऽपि व्यवहारेणानादिकर्मबन्धवशात् कम्ममलिमसो कर्ममलीमसो भवति । तथाभवन्सन् किं करोति । परिणामं
anvayArtha — [कर्ममलीमसः आत्मा] karmathI malin AtmA [कर्मसंयुक्तं परिणामं] karmasanyukta pariNAmane ( – dravyakarmanA sanyoge thatA ashuddha pariNAmane) [लभते] pAme chhe, [ततः] tethI [कर्म श्लिष्यति] karma chonTe chhe ( – dravyakarma bandhAy chhe); [तस्मात् तु] mATe [परिणामः कर्म] pariNAm te karma chhe.
TIkA — ‘sansAr’ nAmano je A AtmAno tathAvidh ( – te prakArano, tevo) pariNAm te ja dravyakarma vaLagavAno hetu chhe. have, tathAvidh pariNAmano koN hetu chhe? dravyakarma teno hetu chhe, kAraN ke *dravyakarmathI sanyuktapaNe ja te jovAmAn Ave chhe. (shankA – ) em hoy to 1itaretarAshray doSh Ave! (samAdhAna – ) nathI Avato; kAraN ke anAdisiddha dravyakarma sAthe sambaddha evA AtmAnun je 2pUrvanun dravyakarma tene tyAn hetupaNe grahavAmAn ( – svIkAravAmAn) Avyun chhe.
A rIte navun dravyakarma jenA kAryabhUt chhe ane jUnun dravyakarma jenA kAraNabhUt chhe
tenun kAraN pAchhun dravyakarma kahyun tethI shankAkArane shankA thAy chhe ke A vAtamAn itaretarAshray doSh Ave chhe.
*dravyakarmanA sanyogamAn ja ashuddha pariNAm hoy chhe, dravyakarma vinA kadI hoto nathI; tethI dravyakarma
ashuddha pariNAmanun kAraN chhe.
1. ek asiddha bAbatane siddha karavA mATe bIjI asiddha bAbatano Ashray levAmAn Ave ane vaLI te bIjI bAbatane siddha karavA mATe pahelIno Ashray levAmAn Ave — e tarkadoShane itaretarAshray doSh kahevAmAn Ave chhe.
2. navA dravyakarmanun kAraN ashuddha AtmapariNAm chhe, ane te ashuddha AtmapariNAmanun kAraN to tenun te ja dravyakarma nahi (arthAt navun dravyakarma nahi) paN pahelAnnun (jUnun) dravyakarma chhe; mATe tyAn itaretarAshray doSh Avato nathI.