अथ परमार्थादात्मनो द्रव्यकर्माकर्तृत्वमुद्योतयति — परिणामो सयमादा सा पुण किरिय त्ति होदि जीवमया ।
आत्मपरिणामो हि तावत्स्वयमात्मैव, परिणामिनः परिणामस्वरूपकर्तृत्वेन परिणामा-
दनन्यत्वात् । यश्च तस्य तथाविधः परिणामः सा जीवमय्येव क्रिया, सर्वद्रव्याणां परिणाम-
लहदि परिणामं लभते । कथंभूतम् कथंभूतम् । कम्मसंजुत्तं कर्मरहितपरमात्मनो विसद्रशकर्मसंयुक्तं मिथ्यात्व-
रागादिविभावपरिणामं । तत्तो सिलिसदि कम्मं ततः परिणामात् श्लिष्यति बध्नाति । किम् । कर्म । यदि
पुनर्निर्मलविवेकज्योतिःपरिणामेन परिणमति तदा तु कर्म मुञ्चति । तम्हा कम्मं तु परिणामो तस्मात् कर्म
तु परिणामः । यस्माद्रागादिपरिणामेन कर्म बध्नाति, तस्माद्रागादिविकल्परूपो भावकर्मस्थानीयः
सरागपरिणाम एव कर्मकारणत्वादुपचारेण कर्मेति भण्यते । ततः स्थितं रागादिपरिणामः कर्मबन्ध-
कारणमिति ।।१२१।। अथात्मा निश्चयेन स्वकीयपरिणामस्यैव कर्ता, न च द्रव्यकर्मण इति प्रतिपादयति ।
evo (AtmAno tathAvidh pariNAm) hovAthI AtmAno tathAvidh pariNAm upachArathI dravyakarma ja chhe, ane AtmA paN potAnA pariNAmano kartA hovAthI dravyakarmano kartA paN upachArathI chhe. 121.
have paramArthe AtmAne dravyakarmanun akartApaNun prakAshe chhe —
anvayArtha — [परिणामः] pariNAm [स्वयम्] pote [आत्मा] AtmA chhe, [सा पुनः] ane te [जीवमयी क्रिया इति भवति] jIvamayI kriyA chhe; [क्रिया] kriyAne [कर्म इति मता] karma mAnavAmAn AvI chhe; [तस्मात्] mATe AtmA [कर्मणः कर्ता तु न] dravyakarmano kartA to nathI.
TIkA — pratham to AtmAno pariNAm kharekhar pote AtmA ja chhe, kAraN ke pariNAmI pariNAmanA svarUpano karanAr hovAne lIdhe pariNAmathI ananya chhe; ane je teno ( – AtmAno) tathAvidh pariNAm chhe te jIvamayI ja kriyA chhe, kAraN ke sarva dravyone
240pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-